گفتوگو با دكتر ملک مسعود رضوي نعمت الهي پزشک داروساز
گفتوگو با دكتر ملک مسعود رضوي نعمت الهي پزشک داروساز
متاسفانه جامعه، هنوز دکتر داروساز را به خوبی نمی‌شناسد
مسعود رضوي نعمت‌الاهي را در چند جمله تعريف كنيد؟
فکرکنم چندان به جمله نیازي نباشد: ایرانی، کرمانی، متاهل، دارای سه فرزند نیکو، فارغ التحصیل دکترای داروسازی از دانشگاه تبریز قانون‌مند و عاشق صلح.
دكتر داروساز را به چه صورت تعريف مي‌كنيد؟
همان‌طور که دارو خود از ابعاد مختلفی برخوردار است (علمی - فنی - اقتصادی - تجاری - فرهنگی - اجتماعی) دارو ساز نیز پشت نیمکت‌های دانش‌کده‌ی شیمی - فیزیک - ریاضی - آناتومي - طب و امروزه کامپیوتر (البته به جز دروس اختصاصی مربوطه) را در کارگاه‌ها و کلاس‌های آموزشی فرا می‌گیرد،
هر چند متاسفانه کاربرد عملی آموزش را کم‌تر در عرصه‌ی جامعه می‌بینیم. هم‌کاران من در شاخه‌های مختلفی مشغول خدمتند از مراکز آموزشی و دانشگاهی گرفته تا صنایع دارویی، آرایشی، خوراکی، وزارت‌خانه گرفته تا شرکت‌های دارویی و نهایتن مراکز توزیع و داروخانه‌ها که جایگاه حقیقی داروساز است. همان‌گونه که جایگاه پزشک حتا اگر وزیر هم باشد مطب است.
شما به عنوان داروساز نمونه و داروخانه‌ی شما به عنوان داروخانه‌ی نمونه‌ی شهر کرمان از طرف بیمه‌ی خدمات درمانی انتخاب شده‌اید ضمن تبریک علت آن را در چه چیز جست‌وجو می‌کنید؟ 
داروخانه در واقع موسسه‌یی است که حداقل با دو کارمند به مدیریت دکتر داروساز ارایه‌ی خدمت می‌کند. جا دارد از این موقعیت استفاده کرده از هم‌کارانم آقایان جمشیدی و نقیبی که سال‌ها صمیمانه و صادقانه در شرایط دشوار با کم‌بودها و کاستی‌ها کنار آمده و سخت کار کرده‌اند تشکر و قدردانی کنم. مسلمان رعایت قوانین في‌مابين يك از دلايل این انتخاب است اما برخورد دوستانه و محترمانه‌ی ما. بهتر است بگویم تیم با بیماران و ارایه‌ی مشاوره‌ی دارویی به مراجعین و تعامل مستمر علمي با هم‌کاران پزشکمان شرایط دیگری بوده که قطعاً لحاظ شده است.
به نظر شما آيا سازمان‌هاي بيمه‌گر خصوصي و دولتي تعامل مناسب و خوبي با جامعه‌ي پزشكي و به ويژه داروسازان دارند؟
فارغ از پرداخت مطالبات که البته بسیار مهم و حیاتی است و در حال حاضر نسبت به گذشته بهتر شده است و من به نوبه‌ی خود ضمن سپاس از مدیران محترم بیمه‌های درمانی تامین اجتماعی و نیروهای مسلح زحمات طاقت فرسای تیم دارویی را از ارج می‌گذارم. به جز موارد سخت‌گیری‌ها و قرار دادن شروط فراوان (بیش از 20 مورد) در تقویم نسخ، بسیار دست و پا گیر و آزار دهنده است. توقع من و هم‌کارانم به عنوان افرادی تحصیل کرده و خدمت‌گذار در کسوت داروساز البته انجام وظیفه کرده ایم - اعتماد است، مطمئنا اعتمادی بر پایه‌ی شناختی قانون‌مند. در بسیاری کشورها به جای صرف هزینه‌ی گزاف و اتلاف وقت و انرژی گران‌بها ابتدا تمامی نسخ تحویلی به بیمه را تایید کرده در ادامه به طور راندم و تصادفی چند نسخه دقیق مورد بررسی قرار می‌دهند، چنان‌چه خلافی مشاهده شود آن‌زمان تمامي نسخ کنترل به میزان خلاف انجام گرفته برخورد آیین نامه‌یی و قانونی، قاطع و بدون چشم پوشی صورت می‌پذیرد. البته باید پذیرفت لیست تعداد زیادی نسخه در هر ماه بدون اشتباه نیست اما بین سهو و عمد باید فرق قائل شد!
عده‌يي از تعرفه‌هاي پزشكي ناخشنود هستند، آيا تعرفه‌هاي پزشكي سال 91 مطابق نرخ تورم و تخصص پزشكان تنظيم شده است؟
ابتدا باید تعرفه‌ی پزشکی را به درستی تعریف کنیم. حرف مختلف پزشکی در برابر خدماتی که انجام می‌دهند مبلغی را به عنوان ویزیت یا تعرفه دریافت می‌کنند. در مورد داروسازان این تعرفه یا همان ویزیت به عنوان حق فنی شناخته می‌شود. داروساز حاضر در داروخانه بابت نظارت و کنترل، دادن اطلاعات علمی و مشاوره (در صورتی که از وی خواسته شود) و اصولن حضور در داروخانه بر روی هر برگ نسخه چه بیمه یا آزاد حق فنی دریافت می‌کند. این تعرفه که نظر اساسی را پی می‌گیرد.
نخست: تاکید بر حضور دکتر داروساز در داروخانه (حق فنی در صورتی که دکتر مسئول در داروخانه حاضر نباشد گرفته نمی‌شود.)
دوم: کمک به اقتصاد داروخانه (سود ما در این دارو در حال حاضر ایرانی حداکثر 17 درسد و خارجی 8 درسد است و هر سال کم‌تر هم می‌شود) در واقع بدون حق فنی داروخانه متضرر و ورشکسته است. البته حق فنی یا به قول شما تعرفه، ثابت نیست و با تغییر نرخ تورم هر سال تعدیل می‌یابد.
زماني براساس آمار ايراني‌ها يكي از بالاترين مصارف داروها را داشتند. آيا اين روند هم‌چنان ادامه دارد؟
آمار جدید را نمی‌دانم اما به دلایل مختلفی که اشاره خواهد شده هنوز ما در ردیف پر مصرف‌ترین‌ها هستیم.
الف: بُعد درمانی دارو: دارو اعم، علاوه بر بعد درمانی فیزیکال، بعد روان درمانی یا سایکوتراپی نیز دارد که اگر مهم‌تر از اولی نباشد کم‌تر از آن هم نیست همه
جای دنیا خدمات پزشکی و از آن جمله خدمات دارویی بسیار گران و هزینه‌بر است که اهداف متعددی بر آن تعریف می‌شود. ولی متاسفانه ما همیشه سعی کرده‌ایم قیمت آن را پایین بیاوریم. بیمار ما از نظر روانی مطمئن نیست همین دلیل اغلب به دنبال نوع خارجی دارو می گردد درحالی که داروی ایرانی هم در دست‌رِس و هم از نظر اقتصادی به نفع اوست.
ب: ارزان بودن دارو: به طور مثال 10 عدد آسپرین 80 میلی گرم روکش‌دار 130 تومان یا هر عدد 13 ریال! قیمت دارد با در نظر گرفتن مواد موثر، مواد هم‌راه، بسته بندی مناسب (برخلاف اکثر داروهای خارجی که به شکل فله تحویل می‌شود) کار چندین کارگر ساده و تکنیسین، داروساز متخصص صنعت، حمل به شرکت‌های دارویی، انبارداری؛ حمل به داروخانه، نسخه پیچی توسط تکنیسین دارویی، نظارت دکتر داروساز، دستور دارویی، بر چسب و پاکت و غیره ... بر عدد 13 ریال!؟ بگذریم از این که 13 ریال وجود خارجی ندارد؛ 13 تومانش هم یافت نمی‌شود! با این مبلغ تحویل بیمار می‌گردد که شوربختانه بسیاری اوقات به جای پول خورد این بیچاره آسپرین و دیگر داروهای بیچاره‌ترش استامینوفن و بروفن و ... به همین ساده‌گی این کالای حیاتی و اساسی را در حقیقت دور می‌ریزیم .. یا سرمایه‌ی خود وکشورمان را!!
ج: فرهنگ جامعه: اکثریت افراد جامعه وقتی به پزشک مراجعه می‌کند انتظار نسخه‌یی به اصطلاح پروپيمان دارند که اگر غیر از این باشد پزشکشان را چندان حاذق و با سواد نمی‌پندارند! اما متاسفانه همان نسخه‌ی آن‌چنانی را هم کامل و درست مصرف نمی‌کنند (شاهد این مدعا جعبه دارویی موجود در منزل شما خواننده‌ی عزیز است!!)
د: عدم اعتماد به رژیم‌های درمانی و داروهای تجویزی: عده‌ی فراوانی از بیماران متوقعند با اولین نسخه و در ظرف 2-3 روز بیماریشان بهبود یابد. در همین ارتباط به وفور دفترچه‌هایی مي‌بینیم که در مدت کوتاهی .. یک ماه ! .. به تعدادي پزشک با تخصص‌های یکسان مراجعه کرده و نسخه‌هایی کم و بیش تکراری دریافت نموده‌اند.
نظر شما در مورد پزشك خانواده و به ويژه طرح 02 كه براي خانوارهاي شهري است، چيست؟
این طرح فی نفسه طرح خوبی است اگر: ببینید شما می‌خواهید ساختمانی بسازید، خانه‌یی بنا کنید، مطمئنا بر روی زمینی است بدون فونداسیون (پی‌ریزی) بدون طرح و نقشه، بی آن که سازگاری با شرایط اقلیمی تان داشته باشد حتا بخواهی با همسایه و محله تان، بدون در نظر گرفتن موجودی جيبتان خلاصه بدون در نظر گرفتن هزا رو یک مسئله دست به چنین کاری خواهید زد؟ حتا اگر رویای شما خانه‌یی فوق العاده محکم و زیبا باشد؟ طرح حاضر بودجه‌یی هنگفت و آماده در شرایطی عادی و متعادل فرهنگی جا افتاده و آماده‌ی پذیرش، آگاهی رسانی عمومی بر پایه‌ی اطلاعات واضح و روشن، آمار دقیق از طرح پايلوت و نقشه‌ی راه می‌طلبد. اگر همه‌ی این موارد دیده شده و آماده است می‌شود امیدوار بود طرح قابل اجرا و موفقی خواهد بود اما ...
نگاه جامعه به يك پزشك داروساز چيست؟ آيا اين نگاه در خور پزشكان هست؟
متاسفانه جامعه، هنوز دکتر داروساز را به خوبی نمی‌شناسد یا در بسیاری موارد بهتر است بگویم اصلاً نمی‌شناسد! به دلیل عمده در این نقصان و عدم شناخت سهیم است.
الف: جراید، رادیو تلویزیون و تبلیغات صحیح و واقعی.
ب: خود داروسازان: به نظر من جایگاه هر کس را خود او با عمل‌کردش تعیین می‌کند. داروسازی که در بخش توزیع و داروخانه مشغول کار است حضورش را بیمار و مراجعه کننده باید حس کند. از ان بالاتر باید مستقیمن و در برابر او نسخه را کنترل کرده، دستور دارویی را توضیح داده بنویسد و سوالات بیمار را جواب‌گو باشد. ممکن است بعضی هم‌کاران خرده بگیرند که چنین چیزی مگر ممکن است؟ بله قابل اجرا است چون خود من دقیقن به همین شکل کار می‌کنم هر چند شاید ترافیک کاری ما کم باشد - اما به هر شکل کم یا بیش جامعه باید داروساز را در کسوت واقعیش ببیند. احترام به بیمار و تماس مستقیم با او متقابلن ایجاد احترام و قطعن شناخت می‌کند.
جايگاه دانش و رشته‌ي داروسازي در ايران را چگونه مي‌بينيد؟
فرهنگ ما چنان غنی است که یک بیت شعر مولانا به اندازه کتابی سرشار از معنی و اشاره ژرف و عمیق انسانی است. زبان ما زبان فارسی دَری چنان نرم و منعطف است که هر پیچش غامض در هر گویش و زبانی غیر را به راحتی تلفظ می‌کند و چون آبشاری شعر و ترانه می‌بارد، به راستی کدام ایرانی است که به نوعی شاعر نباشد؟! اما فرهنگ ما یعنی کنش برتر (فر به معنی رجحان و بالایی و برتری، هنگ به معنی عمل و کنش و رفتار) از تمدنی بزرگ با سابقه‌یی هزاران ساله بر می‌خیزد. این خاک محل صدور تمدن بشری است. اگر مورخين ابتدای تمدن انسان را تمدن میان رودان (بین النهرین) می‌دانند. تمدن تازه کشف شده (به معنی واقعی نوظهور!) جیرفت همه‌ی معادلات تاریخی را بر هم زده اختراع خط به چند سد سال یا هزاره‌هایی قبل بازگشت (گرچه هنوز متخصصین غربی اولین خط نوشته را به یونانیان نسبت می‌دهند!) مردمی که شعر، موسیقی، شیمی، ستاره شناسی، حتا مجسمه سازی (در جیرفت پس از سیل هلیل مجسمه‌هایی یافت شد که دنیا را به شگفتی و تحسین وا داشت اما از آن حیرت انگیزتر به اعتراف! نه!) از علوم و هنرهای ثابت شده آنان است امکان ندارد از طب و داروسازی بی بهره باشند. ایرانیان با آن تمدن درخشان و بي‌بديل چه قبل و چه بعد از اسلام صاحب و عالم به این علوم بوده‌اند که شواهد آن بسیار است. از کشفیات شهر سوخته تا نوشته‌های موجود درگات‌ها و متن اوستا که مشحون از تعاریف بیماری، افتراق آن‌ها، راه‌های درمان و داروهای تجویزی تا آن‌جا که شیخ الرییس ابوعلی سینا (پورسینا) تلویحاً مبداً علوم حاصله‌ی خویش را برداشت از طب باستان ایران زمین می‌گوید! پیامبر بزرگ اسلام حضرت محمد (ص) از زرتشت به عنوان آن حکیم دانا یاد می‌کند. وي را شاعر، فیلسوف، شیمی‌دان، ستاره شناس و طبیب و سرمشق و راهنمای ایرانیان باستان بوده و هم ایشان حضرت ختمي مرتبت می‌فرماید اگر علمی نا شناخته در ستاره‌ها مانده باشد کسانی از سرزمین پارس آن را کشف می‌کنند. خاک ایران با وسعتی در خور و تنوع آب و هوایی کم نظیر محل رویش انواع گیاهان دارویی است. هوش سرشار، فرهنگ و تمدنی سترگ، دانش‌مندان نام آوری هم‌چون رازی، پورسینا، شیح بهایی، عطار، خوارزمی، بیرونی، فارابی، در دامان خود پرورانده است. کشوری که تمامی زمینه‌های بالقوه را در خود آماده دارد. اینک نسل حاضر وظیفه‌ی خطیر به عمل آوردن این همه را بر دوش دارد. تبادلات علمی با جهان تحصیل رشته‌های تخصصی و فوق تخصصی دانشجویان هم‌راه با تحقیق و تفحص بیشتر ما را به جایگاه شایسته‌یی که باید خواهد رساند.
از این که به من فرصت مصاحبه و گفتوگو دادید تشکر می‌کنم.
گفتوگو/ بهادر میرحسینی
عکس/ فربد میرحسینی
