وزیر امور خارجه‌ی آمریکا گفت کشورش به پیمان مودت با ایران پایان می‌دهد.

مایک پمپئو در واکنش به دستور تازه دیوان بین المللی دادگستری به ایالات متحده آمریکا مبنی بر محدودیت قائل شدن در تحریم‌ها علیه ایران گفت: به دلیل این‌که ایران از دادگاه بین المللی دادگستری برای حمله به آمریکا سوء استفاده کرده است، من اعلام می‌کنم که امروز ایالات متحده به پیمان مودت با ایران پایان می‌دهد.
پمپئو هم‌چنین از سوی کشورش اطمینان قطعی داد که کمک‌های بشردوستانه بدون در نظر گرفتن تصمیم دیوان بین‌المللی دادگستری به ایران می‌رسد.
پیمان مودت بین ایران و آمریکا قراردادی بین نمایندگان دولت ایران و ایالات متحده آمریکاست که در سال ۱۳۳۴ به امضا رسید. هدف این پیمان تحکیم مناسبات دوستانه بین دو کشور و گسترش هم‌کاری‌های بازرگانی و اقتصادی عنوان شده است.
سایر واکنش‌های آمریکا و ایران به تازه‌ترین دستور دیوان بین المللی دادگستری
در پی صدور حکم موقت دیوان بین المللی دادگستری در لاهه هلند که از آمریکا خواسته است موانع صدور اقلام بشردوستانه به ایران را برطرف کند، سفیر آمریکا در هلند و وزارت خارجه‌ی ایران به این حکم واکنش نشان دادند.
پت هوکسترا سفیر آمریکا در هلند در واکنشی حکم دیوان بین المللی دادگستری را بی‌اساس و فاقد وجاهت قانونی ارزیابی کرد. او گفت: این اقدامی بی اساس و فاقد وجاهت قانونی است و دیوان در این زمینه صلاحیت ندارد.
او هم‌چنین افزود که دیوان بین‌المللی از پذیرش خواسته‌های رادیکالی که ایران خواسته بود پرهیز کرده است و تنها به موارد محدودی اشاره کرده است.
در مقابل وزارت خارجه‌ی ایران با استقبال از حکم موقت دیوان بین المللی دادگستری در لاهه، صدور این حکم را نشانه‌ی بارز دیگری در تأیید حقانیت جمهوری اسلامی ایران و غیرمشروع و ظالمانه بودن تحریم‌های آمریکا علیه مردم و شهروندان کشورمان ارزیابی کرده است.
وزرات خارجه‌ی ایران با اشاره به این‌که دیوان صلاحیت اولیه‌ی خود را برای ورود به این موضوع محرز دانسته نوشته است که دیوان تلاش‌های دولت آمریکا و وکلای آن در رد صلاحیت دیوان و فرار از مسوولیت حقوقی را خنثا کرده است.
بیانیه‌ی وزارت خارجه هم‌چنین افزوده است: این محکمه‌ی جهانی با تصریح بر این‌که قراری که صادر کرده است، الزام آور و لازم الاتباع بوده و موجد تعهدات بین المللی می‌باشد، اعلام کرد که دولت ایالات متحده ملزم است طبق تعهدات بین المللی خود موانع ناشی از اقداماتش به موجب تصمیم‌های غیرقانونی که با خروج از برجام اتخاذ کرده است، از جمله موانعی که در مسیر روابط تجاری ایران در حوزه‌های مشخصی برقرار کرده، برطرف نماید.
این بیانیه در پایان می‌گوید: قرار صادره از سوی دیوان بین المللی دادگستری هم‌چنین بار دیگر نشان داد که این دولت آمریکاست که با سیاست‌های غلط و افراطی خود و در نتیجه زیاده خواهی‌های خود در قبال دیگر کشورها، روز به روز منزوی‌تر می‌شود و بایستی از عادت غلط و اعتیاد ناپسند خود در اعمال تحریم‌های ظالمانه و غیرقانونی علیه مردم و شهروندان دست کشیده است و به عضوی مسوولیت پذیر و کشوری عادی در جامعه‌ی بین المللی تبدیل شود.
با این‌که به نظر می‌رسد ایران خود را پیروز دعوای حقوقی نزد دیوان بین المللی می‌داند با این حال به نظر نمی‌رسد طرف آمریکایی این حکم را محترم بشمارد. احکام دیوان بین المللی دادگستری الزام آورند اما ضمانت برای اجرایی آن وجود ندارد به ویژه که طرف محکوم در این حکم طرف قدرت‌مندی مانند ایالات متحده آمریکاست.
نگاهی به حکم موقت دیوان بین المللی دادگستری در لاهه هلند
قضات دیوان بین المللی دادگستری در لاهه که دکتر جمشید ممتاز قاضی اختصاصی جمهوری اسلامی در این دیوان نیز در میان آن‌هاست به اتفاق آرا از آمریکا خواسته‌اند که موانع صادرات اقلامی چون دارو و تجهیزات پزشکی، اقلام خوراکی و کشاورزی، قطعات و تجهیزان هواپیما و خدمات تأمین و نگه‌داری لازم برای ایمنی پروازها را برطرف کند.
دیوان هم‌چنین در حکم خود آورده است: از طرفین می‌خواهد از هر اقدامی که ممکن است اختلاف جاری نزد دیوان را تشدید یا تطویل نموده یا حل و فصل آن را پیچیده کند، خودداری نمایند.
دیوان هم‌چنین با استناد به پیمان مودت میان آمریکا و ایران آورده است: حقوق خاص و مشخصی که جمهوری اسلامی ایران به موجب عهدنامه‌ی ۱۳۳۴ به آن‌ها استناد کرده است، می‌تواند آثار غیرقابل جبرانی به دنبال داشته باشد و لذا از منظر حقوقی باورپذیر است.
دیوان هم‌چنین آمریکا را مورد انتقاد قرار داده است و در حکم خود می‌نویسد: قویاً انتظار دارد که دولت آمریکا با تجدید نظر در سیاست‌های غلط و دیرینه‌ی خود در نقض مقررات و تعهدات بین المللی، عضوی مسوولیت پذیر و عادی در عرصه‌ی جامعه‌ی بین المللی باشد.
دیوان هم‌چنین نوشته است که دکتر جمشید ممتاز، استاد حقوق بین الملل و قاضی ویژه ایران در بیانیه‌یی تفصیلی که در ارتباط با صدور قرار موقت به دیوان ارایه کرده است، نظرات خود را تشریح کرده است. وی ضمن اشاره به این‌که به قرار صادره دیوان رای مثبت داده است، تأکید کرد که ضرورت داشت دیوان به سایر حوزه‌های مهم از جمله به عنوان مثال، فروش هواپیما و اجرای سفارش‌هایی که تاکنون صورت پذیرفته می‌پرداخت. هم‌چنین مناسب بود دیوان بین المللی دادگستری آمریکا را ملزم می‌ساخت از اقداماتی که شرکت‌ها و اتباع کشورهای ثالث را از داشتن روابط تجاری با آمریکا بازمی‌دارد، خودداری کند.
وی با اشاره به قطع‌نامه‌ی ۲۲۳۱ که برجام را تأیید نموده است، آن را یک واقعیت عینی مرتبط با اختلاف دانسته است که تعهداتی را برای همه‌ی دولت‌های عضو ملل متحد از جمله آمریکا ایجاد کرده است. از آن گذشته، بر مبنای گزارش‌های آژانس بین المللی انرژی اتمی به عنوان نهاد ذی‌صلاح فنی، اعتبار توجیهات آمریکا برای وضع مجدد تحریم‌ها زیر سوال می‌رود. ممتاز هم‌چنین مشروعیت تحریم‌های ثانویه ایالات متحده را از منظر حقوقی به چالش کشیده است، زیرا دامنه‌ی فراسرزمینی داشته و هدف آن‌ها اثرگذاری مستقیم بر نحوه‌ی چینش روابط خارجی دولت‌های حاکم و مستقل است و این نقض اصل بنیادین عدم مداخله به نحو مصرح در منشور ملل متحد است.
دیوان بین‌المللی دادگستری رای خود رای خود به این صورت به پایان برده است: قرار موقت صادره از سوی دیوان بین المللی دادگستری همانند آرای آن برای طرفین دعوا الزامی و لازم الاجرا است. در صورت عدم اجرای دستور دیوان توسط هریک از طرفین دعوا، ارجاع موضوع به شورای امنیت از سوی طرف دیگر قابل بررسی است. در این صورت، شورای امنیت می‌تواند در صورت مقتضی، اقدام به صدور قطع‌نامه‌یی به منظور الزام طرف دیگر دعوا به اجرای دستور موقت دیوان نماید. علاوه بر این کشورهای مخاطب رای دیوان، هزینه‌ی سیاسی و اعتباری زیادی را در سطح بین المللی در صورت عدم اجرای قرار موقت دیوان خواهند پرداخت. ضمن آن‌که سایر دولت‌ها معمولاً در روابط بین المللی خود به ویژه رابطه با کشورهای طرف دعوا به تصمیمات اتخاذ شده از سوی دیوان در قرار موقت توجه خواهند داشت.