گمانه‌زنی‌ها درباره نقش حقانی در ترور یکی از مهره‌های سپاه در بلخ
پس از تیراندازی بین نیروهای مرزی افغانستان و پاکستان در نزدیکی گذرگاه مرزی تورخم بین افغانستان و پاکستان، در استان ننگرهار در 20 فوریه 2023، نیروهای امنیتی طالبان در امتداد یک جاده نگهبانی می‌دهند.
- تیراندازی بین نیروهای مرزی افغانستان و پاکستان در 20 فوریه پس از طالبان آغاز شد.
چند روز از کشته شدن والی طالبان در دفتر کارش در بلخ می‌گذرد و در این مدت گمانه‌زنی‌ها درباره نقش گروه حقانی در این حمله انتحاری ادامه دارد، درحالیکه درباره نقش گروه داعش در این حمله نیز شک و شبهاتی وجود دارد.
دوربین‌های داخلی ولایت بلخ مردی را با پیراهن و تنبان محلی را نشان می‌دهد که به سوی بخش اداری ولایت می‌رود. منابع طالبان این شخص را انتحارکننده معرفی می‌کنند. طالبان می‌گوید که داوود مزمل والی طالبان برای ولایت بلخ روز پنج شنبه در پی حمله انتحاری در دفترش کشته شد.
صرف خوراک قبل از ترور
رحمتاله نبیل، رئیس پیشین امنیت ملی افغانستان، یک ویدئو و تصویر در توییترش از «خدایداد با اسم جهادی ملا ابراهیم صدر» منتشر کرده است که در آن محمد داوود مزمل با هیأتی از طالبان که به مزار آمده‌اند، در حال خوراک خوردن هستند. در این ویدیو ملا برادر و ملا ابراهیم صدر دیده می‌شود. این مقام بلندپایه پیشین می‌گوید که این کلیپ تصویری مربوط به قبل از حمله به داوود مزمل است.
خدایداد با اسم جهادی ملا ابراهیم صدر از قوم الکوزی و متولد منطقه ساروان قلعه ولسوالی سنگین هلمند می‌باشد! در این کلیپ تصویری که قبل از حمله بالای ملا مزمل برداشته شده، ابراهیم صدر نیز دیده می‌شود! فقط برای تصحیح؛ بعضی از مطبوعات وی را اشتباهی مربوط اسحاق زی‌ها معرفی می‌کنند.
تعدادی از کاربران افغانستان در واکنش به انتشار ویدیو میگویند که ملا مجیب‌اله انصاری، امام جماعت هرات نیز قبل از این‌که در حمله انتحاری کشته شود با ملا برادر خوراک خورده بود، درحالیکه در این ویدیو نیز مزمل قبل از کشته شدن با ملا برادر خوراک خورد.
رسانه‌ها گزارش می‌دهند که محمد داوود مزمل از اعضای شورای هلمند طالبان و از افراد نزدیک به ملا اختر محمد منصور بود. رهبر پیشین طالبان که چند سال پیش در هنگام بازگشت از ایران در بلوچستان پاکستان توسط حمله پهپادی آمریکا کشته شد.
ساعاتی پس از کشته شدن مزمل، سفارت جمهوری اسلامی در کابل این حمله را محکوم کرد و تروریستی خواند.
رسانه‌های افغانستان به نقل از منابعی از افغانستان گزارش داده‌اند که داوود مزمل روابط بسیار نزدیکی با جمهوری اسلامی و در رأس آن سپاه پاسداران داشت و زمانی که وی والی طالبان در ننگرهار بود، بارها با دیپلمات‌های ایرانی در کنسولگری جمهوری اسلامی دیدارهایی داشت.
رحمتاله نبیل به رسانه آمو گفته است که «درحالیکه داوود مزمل با اختر منصور، رهبر سابق طالبان، شبکه‌ی مشترک قاچاق مواد مخدر به ایران داشتند، اما به دلایل قومی با ملا هبتاله نزدیک‌تر بود. هردوی این‌ها از قبیله نورزی هستند.»
این رسانه افزوده است که «محمد صادقی، سرپرست کنسولگری ایران در جلال‌آباد، در ۲۹ میزان سال‌پار (۲۹ مهر پارسال) با داوود مزمل، والی ننگرهار در آن زمان دیدار کرده بود. رسانه‌ها آن زمان گزارش داده بودند که در این دیدار صادقی، هدیه‌ای را برای والی طالبان داده است.»
اختلافات درونی طالبان
ملا هبتاله پیش از این‌که مزمل را به ولایت بلخ منصوب کند، قدرت‌اله ابوحمزه، والی گروه حقانی برای بلخ را برکنار کرد که به گفته آگاهان باعث کشمکش‌های درونی در میان طالبان شد.
در هفته‌های اخیر نیز خبرهایی از افزایش اختلافات میان گروه حقانی و در رأس آن سراج‌الدین حقانی، رهبر این گروه با هبتاله، رهبر طالبان در رسانه‌ها منتشر می‌شود اما هنوز مشخص نیست که این ترور با مسوولیت حقانی انجام شده باشد، درحالیکه رسانه‌ها به نقل از صفحه اینترنتی خبرگزاری اعماق وابسته به داعش گزارش می‌دهند که این گروه مسوولیت حمله به مزمل را برعهده گرفته است، اما بررسی گزارشگر نشان می‌دهد که هیچ شواهدی مبنی بر مسوولیت داعش در این حمله وجود ندارد؛ چون منابع وابسته به داعش از جمله تنها صفحه فعال اینترنتی خبرگزاری اعماق، خبری در این مورد در صفحه‌اش منتشر نکرده است، حتا مطالب این صفحه بعد از سال ۲۰۱۸ بروز نشده است.
هیچ صفحه اینترنتی منسوب به خبرگزاری اعماق یا داعش در شبکه‌های اجتماعی نیز فعال نیست.
حقانی در پی حذف عوامل ایران؟
علی سجاد مولایی تحلیلگر ایرانی در یادداشتی برای روزنامه هشت صبح نوشته است: «در چند ماه اخیر تنش‌های لفظی میان جبهه حقانی‌ها و کندهاری‌ها اوج گرفته بود. شبکه حقانی به دلایل متعدد، از جمله داشتن رابطه با سرویس‌های اطلاعاتی بیرون‌مرزی، دوست ندارد که چهره‌های طرفدار ایران در کابینه گروه طالبان حضور داشته باشد. چنین موضوع این فرضیه را تقویت می‌کند که شاید دست شبکه حقانی در پشت این قضیه باشد. پیش از این نیز ملا صدر ابراهیم از دو مورد سوءقصد نجات یافته بود.»
مقامات جمهوی اسلامی بارها نه به طور علنی بلکه غیرمستقیم نگرانی‌های خود را درباره قدرت‌گیری هر چه بیشتر گروه حقانی در برابر طالبان به رهبری ملا هبتاله نشان داده‌اند.
آنتونیو جیستوزی، استاد دانشگاه در تحلیلی درباره نقش ایران در میان طالبان نوشته است که هر چند ایران در کنار روس‌ها و پاکستانی‌ها در ماه‌های منتهی به سقوط کابل، کمک زیادی به پیشروی طالبان کرد اما نگران قدرت گرفتن حقانی در افغانستان است.
الوهابیت یکی از شبکه‌های تحلیلی وابسته به جمهوری اسلامی درباره جریان‌شناسی گروه حقانی در افغانستان نوشته است که اطلاعاتی در خصوص روابط شبکه حقانی با برخی گروه‌های تروریستی در شرق کشور (ایران) از جمله جیش‌العدل وجود دارد که تهدیدات امنیتی علیه ایران در مناطق و استان‌های مرزی داشته‌اند. همچنین این گروه حملات متعددی به شیعیان و مخصوصاً هزاره‌های افغانستان کرده‌اند.
به ادعای آنتونیو جیستوزی، جیش‌العدل گروهی متشکل از بلوچ‌های ایرانی مسلح مخالف جمهوری اسلامی است.
ولایت بلخ یکی از ولایت‌های شمالی استراتژیک افغانستان است که هممرز با شهر ترمز در ازبکستان است. بندر حیرتان شهر مزار در مرز با ازبکستان از مناطق اقتصادی مهم افغانستان به شمار می‌رود. در طول دهه‌ها جنگ در افغانستان، تسلط بر این استان، اهمیت کلیدی برای گروه‌های درگیر در جنگ افغانستان داشت.
گفته می‌شود که گروه حقانی از حمایت استخبارات پاکستان و رژیم کمونیستی چین برخوردار است و در پست‌های کلیدی نظامی طالبان و منابع درآمدی امارت اسلامی تسلط دارد.
