اکنون حزب کمونیست چین وارد دوره‌ای از بیثباتی شده است.

در ۱۵ فوریه حدود ۲۰ هزار شهروند سالمند در اعتراض علیه «اصلاحات مراقبتهای پزشکی» حزب کمونیست چین در بیرون از پارک ژونگشان ووهان جمع شدند. این دومین گردهم‌آیی گسترده سالمندان در شهر بود. اعتراض اول در ۸ فوریه رخ داد. با از راه رسیدن مقامات، یک مرد سالمند به دلیل مسدود کردن راه، کتک خورد و به زمین افتاد. معترضین شعار دادند، «مرگ بر دولت ستمگر.»
اعتراض گسترده دیگر علیه «اصلاحات مراقبتهای پزشکی» در شهر دالیان استان لیائونینگ اتفاق افتاد.
به نظر میرسد شجاعت مردم برای ایستادن در برابر دیکتاتوری چین بیشتر شده است. «جنبش برگههای سفید» در سال گذشته، شی جین پینگ رهبر حزب کمونیست چین را مجبور کرد سیاست کووید صفر خود را کنار بگذارد. از روز سال نو تا سال نو چینی (۲۲ ژانویه تا ۱ فوریه) مردم سراسر کشور ممنوعیت آتشبازی که حزب تعیین کرده بود را کاملاً نادیده گرفتند و سیاست حزب نیز نتوانست کاری درباره آن انجام دهد.
یکی از نکاتی که بسیاری از مردم نادیده گرفتهاند این است که اعتراض ۱۵ فوریه در ۸ فوریه برنامهریزی و در مجامع عمومی آنلاین اعلام شده بود. حزب کمونیست یک هفته تمام وقت داشت تا آماده شود و اعتراضات را سرکوب کند، با این حال تعداد معترضین در تاریخ ۱۵ فوریه دو برابر معترضین ۸ فوریه بود.
جیانگ زمین رهبر سابق حزب کمونیست چین در اوایل ۱۹۹۸ سیاست «پیشگیری از هر نوع بیثباتی» را در پیش گرفت. این سیاست بیش از ۲۰ سال اجرا شده است. اما چرا اکنون شکست خورد؟
ابتدا با مقدمه کوتاهی درباره «اصلاحات مراقبتهای پزشکی» شروع میکنم و سپس توضیح میدهم چرا این اصلاحات، حزب کمونیست چین را در وضعیت پیچیده‌ای قرار داد.
اعتراضات زمانی آغاز شد که بازنشستگان دریافتند حدود دو سوم سپرده ماهانه حسابهای سلامت عمومی آن‌ها قطع شده است. پکن توضیح داد این پول به حساب سرمایه گذاری منتقل شده است، و افراد نیازمند میتوانند سهم مخارج پزشکی خود را به میزان مبلغی که دولت بتواند این پول را برای‌شان مدیریت کند، از این منبع مسترد کنند. هرچند این ایده خوبی به نظر میرسد، اما در واقعیت، مردم چین به شدت به رژیم این کشور بیاعتماد هستند.
بر اساس گزارش صدای آمریکا، با وجود این‌که چین در جایگاه دوم بیشترین سرانه تولید ناخالص داخلی (GDP) در جهان قرار دارد، اما مخارج تأمین اجتماعی آن فقط حدود ۳ درسد از تولید ناخالص داخلی آن را در بر میگیرد که کم‌ترین میزان مخارج تأمین اجتماعی در جهان است. از قرار معلوم، حدود ۸۰ درسد مخارج سلامت صرف طبقات برگزیده چین از جمله مقامات ارشد سطوح استانی و بالاتر میشود، که خودشان هیچ مشارکتی در تأمین این مبالغ ندارند. به این ترتیب نابرابری های مهمی در دسترسی به منابع سلامت بین دولت و مردم، به خصوص در روستاها وجود دارد که مردم آن تقریباً هیچ نفعی از سیستم مراقبت سلامت دریافت نمیکنند.
بنابراین بیمه پزشکی چین «ثروتمندان را برای کمک به فقرا غارت نمیکند» بلکه «فقرا را برای کمک به ثروتمندان غارت میکند.» مردم معتقدند وقتی
پول‌شان وارد منبع یا حساب سرمایه گذاری می شود، به احتمال زیاد توسط اعضای ارشد حزب کمونیست چین به مخارج نامناسب اختصاص داده میشود، از این رو بهتر است در حسابهای خودشان بماند و در دسترس خودشان باشد.
چرا حزب کمونیست چین اکنون دست به «اصلاحات مراقبت های پزشکی» زده است؟
احتمال دارد ادارات دولتی پول کم آورده باشند. بر اساس گزارش روئیترز در ۱۵ فوریه، استانهای چین در سال ۲۰۲۲ حداقل ۳۵۲ میلیارد یوان (حدود ۵۱ میلیارد دلار) برای برخورد با موج اخیر سرایت کووید۱۹ خرج کردند که در شرایط رکود اقتصادی، فشار را بر تأمین مخارج مالی استانها افزایش داد.
در حال حاضر تأمین بودجه محلی در چین با حفرههایی دست به گریبان است. سیاست کووید صفر که شامل قرنطینه نیز بود، پسانداز ادارات محلی را خالی کرده است. رکود اقتصادی موجب فرسایش بازار املاک چین شده است و بخش دارایی مهم‌ترین منبع عایدی محلی است. بدهیهای محلی در همه سطوح به ۶۵ تریلیون یوان (حدود ۹ تریلیون دلار) رسیده است - بسیار بیشتر از توانایی ادارات محلی برای بازپرداخت مبلغ.
همه این فشارهای سنگین مالی، مقامات دولت محلی را مجبور کرده است پرداختیها را از ۲۰ تا ۴۰ درسد، کاهش دهند. هم‌زمان، ادارات محلی باید حدود نیمی از هزینه پوشش امور سلامت را با دولت مرکزی سهیم شوند. بنابراین ادارات محلی هیچ راهی ندارند به جز این‌که مخارج حوزه سلامت را کاهش دهند.
نکته تعجبآور این است که اعتراض ۱۵ فوریه که یک هفته زودتر اعلام شده بود، از سوی مقامات محلی سرکوب نشد. این اعتراضات با تقلیل بودجههای محلی نیز مرتبط است. مخارج «نیروهای حفظ ثبات حزب کمونیست چین» (پلیس، اطلاعات، نظارت بر افکار عمومی، سازمانهای مردمی در همه سطوح و غیره) در سال بیش از مخارج نیروهای نظامی است، و ۹۰ درسد این هزینه از بودجه محلی مصرف میشود. وقتی پولی در خزانه محلی نباشد، نیروهای حفظ ثبات نیز ضعیف میشوند. به علاوه، والدین این افسران پلیس نیز از قربانیان این «اصلاحات مراقبتهای پزشکی» هستند.
حزب کمونیست چین امیدوار بوده است توسعه اقتصادی کشور موجب جلب حمایت مردمی شود. اما با بدتر شدن شرایط اقتصاد کلان، حزب به سرعت در حال از دست دادن پشتیبانی مردم است. اعتراضاتی مانند اعتراضات ووهان در آینده به دفعات بیشتر تکرار خواهد شد.
اعتراضات ووهان تهدیدی غیرمنتظره و مشکلاتی پیچیده پیش روی حزب کمونیست چین گذاشته است. هزینه سرکوب اعتراضات نیز بسیار بالاست، زیرا «اصلاحات مراقبتهای پزشکی» بر زندگی ۲ میلیون نفر از بازنشستگان در ووهان تأثیر دارد. این سیاست که قرار است در سطح ملی اجرا شود، بر سدها میلیون نفر از سال‌مندان اثر خواهد داشت. سرکوب سدها میلیون نفر از مردم توسط ۱ میلیون افسر پلیس برای حزب کمونیست چین ناپسند و عملاً غیرممکن است.
از سوی دیگر، مصالحه حزب در ووهان، دو مشکل جدی برای آن‌ها ایجاد خواهد کرد. ابتدا این‌که حزب پول ندارد؛ دوم این‌که اگر حزب مصالحه کند، پیامی به مردم میفرستد که اعتراض آن‌ها مؤثر بوده است. بنابراین هر زمان مردم احساس کنند سایر حقوق‌شان در معرض خطر است، دوباره دست به اعتراض خواهند زد. اگر این روند ادامه یابد و همیشه افکار عمومی بر اوضاع مسلط باشد، چین تبدیل به جامعه‌ای دموکراتیک خواهد شد. به این ترتیب مردم ناگزیر خواستار آزادی سیاسی خواهند شد و دیکتاتوری حزب کمونیست چین به پایان خواهد رسید.
پیشبینی نتیجه اعتراضات ووهان دشوار است اما لازم است به خاطر داشته باشیم زمینه این اعتراضات، مهم‌ترین مسأله مردم نیست. نکته مهم مربوط به خود این اعتراضات است، زیرا فرایندی است که به تدریج، ترس از حزب کمونیست چین را از دل مردم بیرون میکند. و ترس مهم‌ترین رکن حفظ حکومت حزب کمونیست چین است. اگر این رکن سقوط کند، رژیم حزب کمونیست چین دچار دردسر بزرگی میشود.