چرا سفر شی جین‌پینگ به آسیای میانه مهم است؟
خبرها حکایت از آن دارد که شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهوری چین در جریان سفر به ازبکستان برای شرکت در نشست سران سازمان همکاری شانگهای با هم‌تای روس خود، ولادیمیر پوتین دیدار خواهد کرد.
سفر رئیس جمهور چین به ازبکستان، نخستین سفر خارجی او پس از همه‌گیری کرونا است. اگرچه شی ۶۹ ساله از طریق ویدیو کنفرانس در گردهم‌آیی‌های جهانی شرکت کرده است، اما غیبت فیزیکی او و دیگر رهبران ارشد چین بر جاه طلبی‌های سیاسی و اقتصادی پکن سایه انداخته است.
البته او در یکم ژوئیه سرزمین اصلی چین را برای شرکت در مراسمی به مناسبت بیست‌وپنجمین سالگرد تحویل منطقه هنگ‌کنگ از بریتانیا به چین ترک کرده بود.
پوتین و شی آخرین بار در ماه ژانویه گذشته و چند هفته پیش از تهاجم نظامی روسیه به اوکراین در پکن با یک‌دیگر ملاقات کرده بودند. روسای جمهور روسیه و چین پس از این دیدار، در بیانیه مشترکی اعلام کردند که روابط دو کشور تابع «هیچ محدودیتی» نخواهد بود.
پکن از آن زمان به بعد با خودداری از انتقاد نسبت به حمله نظامی روسیه به اوکراین، تحریم‌های اعمال شده علیه مسکو توسط غرب را محکوم کرده است. چین همچنین با متهم کردن آمریکا و ناتو به «تحریک» مسکو و کی‌یف، از توصیف حمله نظامی روسیه به اوکراین به عنوان «تهاجم» خودداری کرده است.
چه خطراتی شی را در سفر خارجی تهدید می‌کند؟
شی جین‌پینگ در نقطه عطف حیات سیاسی خود قرار دارد، چراکه پیش‌بینی می‌شود برای سومین دوره پنج ساله به رهبری حزب کمونیست چین انتخاب شود.
پیشتر اعضای کمیته دائمی دفتر سیاسی حزب کمونیست چین برای جلوگیری از تکرار تجربه حکومت یک نفره بنیان‌گذار جمهوری خلق چین، مائو تسه تونگ، رهبری این حزب را به دو دوره محدود کرد.
حزب کمونیست چین که هیچ اپوزیسیونی را تحمل نمی‌کند و کنترل کاملی بر سیاست، اطلاعات و رسانه‌ها دارد، با هیچ تهدید آشکاری مواجه نیست. با این حال گاهی نارضایتی‌ها از «تثبیت قدرت شی جین‌پینگ، وضعیت اقتصادی، کارزار بی‌امان ضد فساد که مخالفان سیاسی را هدف قرار داده است و سیاست‌های سخت‌گیرانه کرونایی» خود را نشان می‌دهند.
همچنین روابط چین با آمریکا، استرالیا و بسیاری از کشورهای اروپایی به دلیل سابقه حقوق بشری و دیپلماسی اغلب تهاجمی پکن رو به تیرگی رفته است. تهدید نظامی تایوان توسط چین از دیگر مواردی است که بر تیرگی روابط پکن با کشورهای غربی افزوده است.
از همین رو این عوامل در کنار موضوع همه‌گیری بیماری کرونا در بی‌تمایلی شی جین‌پینگ برای سفر به خارج از کشور مؤثر بوده‌اند.
سازمان همکاری شانگهای چیست و امیدواری شی برای چیست؟
چین در کنار روسیه بر سازمان همکاری شانگهای تسلط دارد. این سازمان هشت عضوی شامل روسیه، چین، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان، ازبکستان، هند و پاکستان می‌شود.
چین از این بلوک برای گسترش نفوذ خود در حیاط خلوت مسکو استفاده کرده است. پکن با شرکت در رزمایش‌های چندملیتی، توانایی‌های نیروهای مسلح خود را که به سرعت مدرن‌سازی می‌شوند، نشان می‌دهد. چین همچنین این سازمان را به عنوان وزنه‌ای در برابر ائتلاف‌های ناتو و آمریکا در آسیا و اقیانوسیه می‌داند.
تحرکات در منطقه طی ماه‌های گذشته تغییر کرده است. آمریکا از افغانستان خارج شده و روسیه به اوکراین حمله نظامی کرده است. حمله نظامی روسیه به اوکراین در بهترین حالت از سوی بیشتر اعضای سازمان همکاری شانگهای با حمایت اندکی مواجه شده است.
شی ممکن است امیدوار باشد که دیدارش با پوتین در تقویت اعتبار او در هنگامی‌که روابط پکن با واشنگتن به طور فزاینده‌ای بر سر برخی از موضوع‌ها از جمله تجارت، فن‌آوری و تایوان متشنج شده است، مؤثر باشد.
آیا شی موافق حضور ایران است؟
او همچنین در حالی به سمرقند می‌رود که ابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری اسلامی هم قرار است در نشست سران سازمان همکاری شانگهای شرکت کند تا به گفته رحمت‌الله نوریمبت‌اف، هماهنگ‌کننده ملی ازبکستان در امور این سازمان، با امضای یادداشت تعهدات تهران، راه را برای عضویت کامل این کشور در سازمان همکاری شانگهای بگشاید. به گفته نوریمبت‌اف، توسعه سازمان همکاری شانگهای یکی از محورهای نشست سران کشورهای عضو این سازمان خواهد بود.
سفر شی جین‌پینگ به خارج از کشور درست در آستانه برگزاری کنگره حزب کمونیست چین نشان می‌دهد که او از موقعیت و حمایت خود در میان ۹۶ میلیون عضو حزب، ۶ همکارش در کمیته دائمی دفتر سیاسی حزب و رهبران شاخه نظامی قدرتمند حزب و ارتش آزادیبخش خلق مطمئن است.
حزب کمونیست چین که همواره با پنهان‌کاری رفتار می‌کند، سفر رهبران ارشد خود را دست‌کم تا آخرین لحظه یا حتا تا هنگامی که از سفر خود بازمی‌گردند، اعلام نمی‌کند.
در مورد سفرهای شی جین‌پینگ چه می‌دانیم؟
«تاس»، خبرگزاری دولتی روسیه به نقل از آندری دنیسوف، سفیر روسیه در چین خبر داد که ولادیمیر پوتین و شی جین‌پینگ در حاشیه نشست سران سازمان همکاری شانگهای دیدار خواهند کرد.
نشست سران سازمان همکاری شانگهای قرار است در روزهای ۱۵ و ۱۶ سپتامبر در شهر سمرقند ازبکستان برگزار شود.
همچنین پیش‌بینی می‌شود که شی جین‌پینگ در اواسط نوامبر در نشست گروه ۲۰ در اندونزی شرکت کند تا موقعیت چین را به‌عنوان دومین اقتصاد بزرگ جهان و یک حلقه کلیدی در زنجیره تأمین کالاها از تلفن همراه تا ماشین ظرف‌شویی تقویت کند.
در همین زمینه چین به تایلند اعلام کرده است که شی در نشست سازمان همکاری‌های اقتصادی آسیا-پاسفیک در بانکوک به شرطی که او به مسوولیت‌های دیگر «مشغول» نباشد، شرکت خواهد کرد. نشست سازمان همکاری‌های اقتصادی آسیا-پاسفیک پس از نشست گروه ۲۰ برگزار می‌شود.
بسیاری از سران کشورها شرکت در «سازمان همکاری‌های اقتصادی آسیا-پاسفیک» و «گروه ۲۰» را با هم انجام می‌دهند. این در حالی است که چین از تأیید حضور شی جین‌پینگ در هر دو نشست خودداری کرده است.
