ایران تغییر در جغرافیای سیاسی منطقه را نمی‌پذیرد
ابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری در گفت‌وگوی تلفنی با نیکول پاشینیان، نخست وزیر ارمنستان گفت: «ایران هیچگونه تغییر در جغرافیای سیاسی منطقه را نمی‌پذیرد.»
ایران پیشتر هم به صورت رسمی با هر گونه تغییری در مرزهای ارمنستان مخالفت کرده و در این مورد به صورت علنی به رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه و متحد اصلی جمهوری آذربایجان هشدار داده بود.
علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی در دیدار با اردوغان گفته بود که «اگر سیاستی مبنی بر مسدود کردن مرز ایران و ارمنستان وجود داشته باشد، تهران با آن مخالفت خواهد کرد، زیرا این مرز یک راه ارتباطی چند هزار ساله است.»
اما ایران در حالی که از بازگشت قره‌باغ به خاک جمهوری آذربایجان استقبال می‌کند چرا با تغییر مرزها مخالف است؟
برخی از تحلیلگران سیاسی برای پاسخ به این پرسش به توافق‌نامه صلح میان باکو و ایروان اشاره می‌کنند که در آن بر بازگشایی مسیر ارتباطی میان جمهوری آذربایجان و منطقه برون‌بومی نخجوان از طریق ارمنستان تأکید شده است.
جاده‌ای که جمهوری آذربایجان را به نخجوان متصل می‌کند و در امتداد مرز ارمنستان و ایران واقع شده از آغاز درگیری میان ارمنستان و جمهوری آذربایجان در اوایل دهه ۱۹۹۰ بسته باقی مانده است.
ارمنستان تأکید دارد که باید حاکمیت خود را بر این مسیر ارتباطی حفظ کند اما جمهوری آذربایجان به دنبال یک وضعیت فراسرزمینی برای آن است.
به گفته تحلیلگران سیاسی، باکو برای این گذرگاه مرزی که نام «زنگه‌زور» را بر آن نهاده، به دنبال طرحی شبیه «کریدور لاچین» است که ارمنستان را به قره‌باغ متصل می‌کند. البته این کریدور تحت کنترل روسیه قرار دارد.
اما تهران در ماه مارس با باکو برای احداث یک بزرگ‌راه ۵۵ کیلومتری به توافق رسید که بر اساس آن، منطقه زنگه‌زور در جمهوری آذربایجان و منطقه نخجوان از طریق یک بزرگ‌راه که از خاک ایران می‌گذرد، متصل می‌شوند.
زنگه‌روز، منطقه‌ای در قره‌باغ است که جمهوری آذربایجان در جنگ دو سال پیش خود با ارمنستان، آن را پس گرفت.
تأکید تهران بر تغییر ناپذیربودن جغرافیای سیاسی منطقه در حالی است که روسیه بر شمار نیروهای خود در امتداد مرز ارمنستان و ایران افزوده است.
سرویس امنیت فدرال روسیه در خصوص ایجاد ایستگاه‌های بازرسی روسی در بزرگ‌راه استان سیونیک در ارمنستان و در نزدیکی مرز ایران اعلام کرد که وضعیت در مرز ایران و ارمنستان «متشنج» است.
بر اساس ادعای سرویس امنیت فدرال روسیه، پاسگاه‌های روسی برای جلوگیری از انتقال مواد مخدر و روان‌گردان‌ها از ایران به ارمنستان و همچنین رفت و
آمد اعضای سازمان‌های «افراطی و تروریستی» در اطراف مرزها که افزایش یافته، ایجاد شده است.
روسیه اعلام کرده است که این اقدام با هماهنگی ارمنستان انجام شده است، موضوعی که تاکنون توسط ایروان رد یا تأیید نشده است.
با این حال برخی از ناظران سیاسی بر این نظرند که هدف روسیه از ایجاد این پاسگاه‌ها، بازگشایی گذرگاه زنگه‌زور است.
بر اساس گفته برخی از منابع خبری، جمهوری آذربایجان هم تمایل دارد از طریق استان سیونیک یک بزرگ‌راه و خطوط ریلی ایجاد کند که از طریق آن‌ها بتواند به منطقه نخجوان دسترسی داشته باشد.
بنا به گزارش‌ها، روسیه که در حال حاضر با تحریم‌های بی‌سابقه دولت‌های غربی مواجه شده است، برای دور زدن این تحریم‌ها به گذرگاه زنگه‌زور که یک راه ارتباطی زمینی با ترکیه است، نیاز دارد.
دیدار و گفت‌وگوی روسای جمهوری روسیه و ترکیه در ۵ اوت در شهر سوچی این گمانه را تقویت می‌کند که آن‌ها بر سر بازگشایی گذرگاه زنگه‌زور به توافق رسیده باشند.
