چه چالشهایی قدرت طالبان را تهدید میکند؟
طالبان بیش از پانزده روز است در افغان به قدرت رسیده اما برای تأسیس و اداره یک دولت چالشهای فراوانی در مقابل این اسلام گرایان افراطی قرار دارد.
عدم کسب اعتماد افکارعمومی
اولین چالش کمبود اعتماد ملی است.
بخش اعظمی از شهروندان تحصیل کرده و طبقه متوسط افغانستان هیچ اعتمادی به طالبان ندارند. بسیاری از آنها دوران حکومتداری فاجعهبار طالبان بین سالهای ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۱ را تجربه کردهاند. دورانی که طالبان به نام «دین و شریعت اسلام» روزگار سیاهی را برای زنان، اقلیتهای قومی و مذهبی و مخالفان و روشنفکران رقم زد.
زنان شاغل به عنوان بخش بزرگی از جامعه، به دلیل افکار طالبان خانه نشین و مدارس دختران تعطیل شدند.
همزمان بسیاری از اقلیتهای قومی و روشنفکران و معترضان به وضعیت موجود نیز سرکوب گردیده و یا اعدام شدند. ۲۰ سال بعد طالبان ادعا میکند که تغییر کرده و به حقوق مخالفان و زنان احترام میگذارد. همچنین رهبران طالبان اعلام کردهاند که خواستار تشکیل دولتی همه گیر از تمام قومیتها و مذاهب هستند. در همین راستا آنها با رهبران شیعیان هزاره و همچنین حامد کرزی، رئیس جمهوری پیشین افغانستان دیدار و گفتوگو کردند. با این حال بسیاری از اقلیتهای قومی با شک و تردید به گفتههای جدید طالبان مینگرند و میگویند که هنوز در عمل هیچ تغییری در رفتار طالبان ندیدهاند.
بحران اقتصادی و انسانی
افغانستان یکی از فقیرترین کشورهای دنیاست. پس از سقوط طالبان در سال ۲۰۰۱، کمکهای فراوان خارجی برای بازسازی به این کشور اهدا شد اما به دلیل فساد شدید مالی دولتمردان، بسیاری از این کمکها در جای درستی هزینه نشد.
تنها در سال ۲۰۲۰ کمکهای جامعه جهانی ۴۰ درسد تولید ناخالص داخلی افغانستان را تشکیل میداد.
حالا با به قدرت رسیدن مجدد طالبان، بخش اعظمی از این کمکها به حالت تعلیق درآمدهاند. طالبان به بخش مهمی از پول بانک مرکزی افغانستان دسترسی ندارند چرا که پولها در خارج از افغانستان ذخیره شدهاند.
کاخ سفید پیشاپیش اعلام کرده است که دسترسی طالبان به اموال و املاک دولت افغانستان در ایالات متحده را به حالت تعلیق درخواهد آورد. به همین دلیل معلوم نیست طالبان در قدرت، چگونه خواهند توانست بودجه لازم برای اداره مملکت را تأمین کنند.
سازمان ملل میگوید درآمد سالانه طالبان که بخش اعظمی از آن طریق قاچاق مواد مخدر و جرم و جنایت به دست میآید بین ۳۰۰ میلیون تا یک میلیارد دلار در سال است. درآمدی که در مقابل هزینههای واقعی دولت افغانستان به مثابه قطره و دریا خواهد بود. بی دلیل نیست که سازمان ملل پیش بینی کرده تا هفته و ماههای آینده شاهد یک فاجعه انسانی در افغانستان خواهیم بود.
فرار مغزها
به جز بحران اقتصادی، یکی دیگر از چالشهای پیش روی طالبان فرار مغزهاست. حقوقدان، کارمند و کارشناسان دولتی، تکنیسینها، پزشکان و پرستاران مجرب و استادان دانشگاه همه و همه یا در حال فرار از افغانستان هستند و یا اینکه پیشتر از این کشور خارج شدهاند.
با وجود اینکه طالبان اجازه خروج شهروندان افغانستانی از این کشور را به حالت تعلیق درآورده است اما به نظر میرسد کمبود افراد کاربلد در عرصههای مختلف اداره کشور کار طالبان را پیچیدهتر خواهد کرد.
انزوای دیپلماتیک
ایران، پاکستان، روسیه و چین و قطر به عنوان قدرتهای منطقهای و حامی طالبان که در ماههای اخیر با این گروه مذاکره و نشست برخاست داشتهاند هنوز به قدرت رسیدن این گروه را به رسمیت نشناختهاند.
بسیاری از کشورهای اروپایی که پیش از طالبان هم حضوری فعال در افغانستان داشتهاند، سفرای خود را از کابل فراخواندهاند و تمام روابط دیپلماتیک با افغانستان را به حالت تعلیق درآوردهاند.
تهدیدات تروریستی
بسیاری از افغانها معتقد بودند که با به قدرت رسیدن طالبان دست کم دیگر شاهد تهدید و حملات تروریستی در این کشور نخواهیم بود.
اما حمله انتحاری به فرودگاه کابل که جان بیش از ۱۵۰ افغان را گرفت این فرضیه را به کلی ملغا کرد.
گروه موسوم به داعش خراسان مسوولیت این حمله را برعهده گرفت و تأکید کرد که با طالبان در جنگ است. همزمان باید به این نکته اشاره کرد که هیچ کدام از گروههای اسلامگرای افراطی حاضر در افغانستان، به قدرت رسیدن طالبان را به آنها تبریک نگفتهاند.
حالا طالبان که روزگاری نه چندان دور بزرگترین تهدید تروریستی افغانستان و جهان محسوب میشد باید از جان شهروندان افغان در مقابل تهدیدات تروریستی دیگر گروههای اسلام گرا حفاظت کند.