من رای نمی‌دهم
ایران نیازمند اصلاحات اساسی است
ایران به انتخابات ریاست جمهوری نزدیک می‌شود که در سطح ملی و بین‌المللی روی‌دادی کلیدی برای این کشور به شمار می‌رود.
به همین مناسبت با محمود احمدی‌نژاد، رئیس جمهوری پیشین گفت‌وگویی شده و نظر وی را درباره‌ی مسائلی نظیر رد صلاحیت در انتخابات، سرنوشت برجام و آینده‌ی روابط ایران و آمریکا جویا شده است. مشروح این گفت‌وگو را در زیر می‌خوانید.
می‌خواهم با واکنش نسبت به رد صلاحیت از سوی شورای نگهبان آغاز کنم و ممکن است بگویید که به نظر شما لیست نامزدهای تأییدشده انتخابات پیش رو درباره‌ی ایران امروز چه می‌گوید؟
من این‌بار به دعوت مردم کاندید شدم و با اصرار گروه‌های گسترده‌ای از مردم از سراسر کشور پذیرفتم که کاندیدای انتخابات بشوم. منتها بدون هیچ دلیلی کنار گذاشته شدم. امروز من احساس مسوولیت می‌کنم که در صیانت از خواست مردم تلاش کنم تا آن سازوکارهایی که باعث می‌شوند بخش مهمی از مردم کنار گذاشته شوند اصلاح شوند.
شما پیشتر در این مقام بوده‌اید. چرا می‌خواستید دوباره رئیس جمهور بشوید؟ کشورتان اکنون به چه چیزی نیاز دارد که شما بهتر از دیگران می‌توانید فراهم کنید؟
یادآوری می‌کنم که این‌بار به خواست مردم کاندید شدم. میلیون‌ها نفر از سراسر کشور با حضور درِ منزل ما، در اجتماعات، با فرستادن نامه‌ها و پیام‌ها اصرار داشتند که در این عرصه حاضر شوم. به همین دلیل برای پاسخ به خواست مردم حاضر شدم. اما فکر می‌کنم ایران هم مثل بسیاری از نقاط جهان نیازمند اصلاحات اساسی است. همانطور که آمریکا، آمریکای جنوبی، اروپا و آسیا و آفریقا برای تأمین حقوق مردم نیازمند تغییرات بنیادین هستند، ایران هم شبیه آن‌ها نیازمند تغییرات اساسی است و من همواره در این جهت تلاش خواهم کرد.
ممکن است درباره‌ی جزئیات این اصلاحات بگویید؟ اگر دوباره در این مقام قرار می‌گرفتید چه اقداماتی می‌کردید؟
اصل بر حاکمیت همه‌ی مردم بر همه‌ی مردم است. و اصل بر این است که انسان‌ها در تعیین سرنوشت‌شان و در تعیین شیوه زندگی‌شان به‌طور کامل آزاد باشند. امروز به‌خاطر این‌که ملت‌ها از این حقوق محروم شده‌اند ما شاهد فقر گسترده، فاصله‌ی طبقاتی بسیار عظیم، سلطه‌گری و جنگ و نزاع و اختلافات وسیع بین کشورها هستیم. مسابقه‌ی تسلیحاتی توهین به ساحت انسان است. من فکر می‌کنم این شرایط باید تغییر کند. خدای متعال همه انسان‌ها را از یک اصل آفریده است. خدای ما یکی است (حال) به هر زبان که او را بخوانیم، به هر زبانی که او را صدا بزنیم و با او گفت‌وگو کنیم. ما همه (عضو) یک خانواده هستیم، باید با هم زندگی کنیم. انسان‌ها برای دوستی، همکاری و عشق‌ورزی آفریده شده‌اند، نه برای دشمنی و درگیری و چپاول ثروت‌های دیگران. وضعی که امروز در جهان می‌بینیم اصلاً شباهتی با حقیقت انسانی ندارد. من فکر می‌کنم باید تغییرات اساسی در دنیا ایجاد شود.
دولت فعلی را چطور ارزیابی می‌کنید فکر می‌کنید دستاورد ارزشمندی در ۸ ساله گذشته داشته است؟
این را باید از مردم بپرسیم. اما نظرسنجی‌ها و ارزیابی‌ها نشان می‌دهد که اکثریت قاطع مردم از عمل‌کرد ۸ سال گذشته به شدت ناراضی‌اند.
یکی از میراث‌های دولت روحانی مذاکرات برجام است که هم‌زمان با گفت‌وگوی ما ادامه دارد. فکر می‌کنید مذاکره بر سر توافق هسته‌ای ایران باید همچنان ادامه پیدا کند؟
به‌نظر من بعید است که به نتیجه‌ای برسد. اما برجام (حتا) اگر بتواند در همان چهارچوب قبلی ادامه پیدا کند از قبل شکست‌خورده است. در موافقت‌نامه‌ها و قراردادها باید اصل توازن تعهدات و مسوولیت‌ها برای دو طرف رعایت شود. در برجام چنین چیزی را مشاهده نمی‌کنیم. به‌همین خاطر تا امروز نتوانسته مشکل را حل کند. بلکه مشکلات را پیچیده‌تر و حل آن‌ها را سخت‌تر کرده است. این مذاکرات اگر قرار باشد ادامه پیدا کند باید براساس عدالت و احترام و قواعد حقوق بین‌الملل ادامه پیدا کند.
درباره‌ی احترام متقابل و همچنین درباره‌ی صلح و پیشرفت صحبت کرده‌اید. اما این‌ها جزو اهداف همین توافق بود.
این‌طور نیست. اجازه بدهید مثالی برای شما بزنم. در تمامی توافقات فصلی برای حل اختلافات پیش‌بینی می‌شود و شش کشور مخالف هسته‌ای شدن ایران بودند. اصل حل اختلاف در برجام می‌گوید برای رسیدگی به اختلافات شورایی مرکب از هفت کشور یعنی ایران و شش کشور مخالف تشکیل می‌شود که هر کدام یک رای دارند و تصویب هر موضوعی نیازمند هفت رای است. معنای این حرف آن است که هیچگاه حقوق ملت ایران در آنجا استیفا نمی‌شود. و این برخلاف تمامی قواعد بین‌الملل و حقوق بین‌الملل است. وقتی چنین عدم تعادلی در این قرارداد هست چطور می‌تواند نتیجه‌بخش باشد؟ و دیدیم که نبود.
ترامپ قرارداد را یک‌جانبه کنار گذاشت و هیچ‌کدام از بقیه کشورها نتوانستند جلوی این کار را بگیرند یا بقیه تفاهم را ادامه بدهند.
در بحث بر سر مذاکرات برجام و به‌خصوص در بازگرداندن ایالات متحده به سر میز مذاکره، آیا فکر می‌کنید اتحادیه‌ی اروپا ایران را ناکام کرده است؟
ما آرزویی داریم که نمی‌دانیم چقدر امکان تحقق یافتن دارد. ما دوست داریم اتحادیه اروپا از سایه‌ی آمریکا بیرون بیاید. اروپا می‌تواند روابط خیلی خوبی با ایران داشته باشد. آمریکا هم همینطور. من معتقدم اصل بر روابط و همکاری است. معادلات سد سال گذشته دیگر نمی‌تواند ادامه پیدا کند. یعنی با همان نگاه برتر که در آن برخی کشورها برتر باشند و برخی کشورها تحت سلطه. این (وضعیت) دیگر نمی‌تواند ادامه پیدا کند. دوره‌اش به پایان رسیده است. باید در شرایط برابر بنشینیم و با هم همکاری کنیم، (به‌طرزی) عادلانه و احترام‌آمیز. هیچ‌کس به حق کسی تجاوز نکند. این به نفع همه است. و من به صراحت به شما می‌گویم که شرایط دنیا به سرعت دارد عوض می‌شود، ادبیات و قواعد و معادلات دوره استعمار جدید به پایان راه رسیده است، یعنی این‌که یک تعداد از کشورها درجه‌ی اول باشند و یک تعداد درجه دوم، این دوره تمام شده است. و این‌ها غیرانسانی است. ما باید به سمت تفاهم و دوستی و حقوق برابر برویم و باید جهان را همه با هم اداره کنیم. اگر عده‌ای بگویند ما درجه یک و برتر هستیم (نتیجه‌ی) این عدم تعادل، همین جنگ‌ها و مسابقه تسلیحاتی و فاصله‌ی طبقاتی و کینه و دوری ملت‌ها از هم می‌شود. من معتقدم همه باید به هم نزدیک باشیم. همه دوست باشیم، با حقوق برابر برای همه. همه ما انسانیم. چرا باید یک عده فرق داشته باشند. ما دوست داریم با همه رابطه داشته باشیم، رابطه‌ای دوستانه و احترام‌آمیز و برپایه عدالت با اروپا و آمریکا، و همه با هم جهان را اداره کنیم. قطب برتر هیچ‌وقت نتوانسته است سعادت جهان را تأمین کند. نتیجه آن همین وضعی که می‌بینیم شده است.
شما از مدیریت جهان در صلح و صفا و یافتن راه‌حل‌های مسالمت‌آمیز صحبت می‌کنید. این کار ساده‌ای نیست. به‌خصوص با توجه به این‌که سیاست امروز جهان و تحولات منطقه‌ای و جهانی تغییرات بسیار سریعی دارند. اکنون در ایالات متحده دولت تازه‌ای بر سر کار آمده است. فکر می‌کنید با ریاست جمهوری جو بایدن امیدی به احیای روابط ایران و آمریکا هست؟
حتماً راهی وجود دارد. منتها به شرطی که حقوق هم‌دیگر را به رسمیت بشناسیم. عدالت و احترام متقابل را به رسمیت بشناسیم. تقابل کشورها با هم سودی ندارد. (با این کار) ملت‌ها ضرر می‌کنند. فقط گروه‌های خاص سرمایه‌دار هستند که از تقابل ملت‌ها و از فاصله و جدایی ملت‌ها سود می‌برند. (احیای روابط میان ایران و آمریکا) شدنی است اما بایدن باید نشان بدهد که سیاست‌های آمریکا تغییری کرده است. تا جایی که من می‌دانم سیاست خارجی آمریکا را قدرتمندان پشت صحنه تعیین می‌کنند و رؤسای جمهور نقش کمی دارند. امیدوارم تغییرات اساسی در آنجا اتفاق بیفتد. ما استقبال می‌کنیم. فکر می‌کنم همه ملت‌ها از تغییرات در سیاست خارجی آمریکا استقبال کنند. یادم هست وقتی که اوباما کاندید بود بارها قول داد که می‌خواهد این سیاست‌ها را تغییر بدهد و ملت‌ها استقبال کردند. البته وی متأسفانه به قولش عمل نکرد و از فرصتی که در اختیارش بود استفاده نکرد. امیدوارم بایدن (از این فرصت) استفاده کند و فکر می‌کنم که نهایتاً عقلای ایران و آمریکا به این نتیجه می‌رسند که کنار هم بنشینند و مسأله را حل کنند.
همه‌ی دنیا نتیجه‌ی انتخابات ایران را که آخر این هفته برگزار می‌شود تماشا می‌کنند. با توجه به آرزوهای ایران برای آینده، پیام شما به جهانیان چیست؟
من فکر می‌کنم آن‌ها باید به ملت ایران نگاه کنند. باید حقوق ملت‌ها را به رسمیت بشناسند. ملت ایران یک ملت بزرگ است. ملتی تاریخ‌ساز و صاحب تمدن و فرهنگ است. از مشکلاتی که برایش پیش می‌آید عبور خواهد کرد. کسی نباید روی مشکلات مقعطی ایران حساب کند و بخواهد به این وسیله موضوعی را به آن تحمیل یا حقی را از ملت ایران تضییع کند. باید به توانمندی‌های این ملت توجه کنند. و این‌که در آینده ملت‌ها همه باید با هم زندگی کنند و با هم دنیا را اداره کنند.
و سوال آخر این‌که آیا شما روز جمعه رای خواهید داد؟
من اعلام کرده‌ام که اگر تغییری در تصمیمات شورای نگهبان اتفاق نیفتد نه، رای نخواهم داد. از هیچ کسی هم حمایت نمی‌کنم.
