لی لاریجانی، سیاستمداری که می‌گفت دُر غلطان داده‌ایم و آب نبات گرفته‌ایم حالا از سوی شورای نگهبان اجازه ورود به انتخابات ریاست جمهوری را پیدا نکرده است.

فلسفه خوانده‌ای که از مدیران قدیمی و وفادار نظام جمهوری اسلامی به شمار می‌رود. کارنامه او سرشار است از حضور در سمت‌های گوناگون انتخابی و انتصابی است. او که در سال‌های ابتدایی حیات سیاسی‌اش تنها از سوی مسوولین و مقام‌های ارشد نظام به صندلی‌های مهم منصوب می‌شد در سال‌های اخیر در سمت‌های انتخابی حضور پررنگ‌تری داشت.
علی لاریجانی، پسر دوم میرزا هاشمی آملی، مرجع تقلید برجسته شیعه است که همچون دیگر برادرانش سمت‌های مهم و تأثیرگذاری را در نظام جمهوری اسلامی عهده دار بوده است. کارنامه لاریجانی جایگاه‌های مختلف و متفاوت بسیاری را در خود ثبت کرده است. از حضور در ستاد مشترک سپاه پاسداران گرفته تا وزارت ارشاد. اما احتمالاً حضورش در رأس صدا و سیما که از سال ۱۳۷۲ آغاز و تا ۱۳۸۳ نیز ادامه داشته را می‌توان نماد دوران محافظه‌کاری این سیاستمدار کهنه‌کار ایرانی برشمرد.
صدا و سیما در دوران ریاست لاریجانی به ویژه از سال ۷۶ به بعد، حملات گسترده‌ای علیه دولت اصلاحات ترتیب داد. حملاتی که نه تنها علیه دولت که ضد روشن‌فکران و چهره‌های نواندیش هم بسیار بود و برنامه‌هایی چون هویت و چراغ که اندیشمندان، متفکران و روشن‌فکران گسترده‌ای را مورد هدف قرار می‌داد از رسانه ملی برای مخاطبان پخش شد.
ششم از هفت نفر
علی لاریجانی به واسطه به همان روی‌کردهای خود و حملات مداومی که به اصلاح طلبان داشت، تصمیم گرفت در انتخابات ریاست جمهوری ۸۴ وارد صحنه انتخابات شود. با تصمیم شورای مرکزی نیروهای انقلاب، او به عنوان گزینه جریان محافظه کار یا اصول‌گرایی برای انتخابات آن سال معرفی شد. این انتخاب البته از همان ابتدا هم مناقشه برانگیز بود و دیگر نامزدهای این جریان سیاسی نسبت به ساز و کاری که علی اکبر ناطق نوری، سیاستمدار اصول‌گرای معتدل مسوول اصلی آن بود، معترض بودند. بر همین اساس بود که از جمع محمدباقر قالیباف، محمود احمدی نژاد و محسن رضایی، تنها آخری بود که شب انتخابات تصمیم گرفت به نفع لاریجانی انصراف دهد.
لاریجانی امیدوار بود بتواند رای محافظه‌کاران را به خود اختصاص دهد و در فضایی که جریان اصلاح طلبی گزینه توانمندی در صحنه نداشت وارد پاستور شود.
او در آن زمان برای ثبت نام در انتخابات همراه با منوچهر متکی و سیدمحمد حسینی که اولی وزیر امور خارجه و دومی وزیر ارشاد در دولت محمود احمدی نژاد شدند وارد وزارت کشور شد. همراهان آن زمان لاریجانی به خوبی منش سیاسی وقت او را نشان می‌داد.
آرای عمومی اما نشان داد که مردم به شعارها و وعده‌های دیگری توجه نشان می‌دهند و علی لاریجانی در جمع ۷ کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری با کسب تنها ۱ میلیون و ۷۰۰ هزار رای در جایگاه ششم قرار گرفت. در واقع لاریجانی در سال ۸۴ تنها از محسن مهرعلی‌زاده بیشتر رای آورد و تنها چیزی بیشتر از ۵ درسد کل آرای شرکت کنندگان را به خود اختصاص داد.
۲ سال و ۲ ماه و ۴ روز با محمود

با این وجود لاریجانی گزینه مقبول حاکمیت بود. با آغاز به کار محمود احمدی نژاد، علی لاریجانی از سوی رهبر جمهوری اسلامی به عنوان نماینده رهبری در شورای عالی امنیت ملی منصوب شد. رئيس جمهوری هم او را در مقام دبیر این شورا جایگزین حسن روحانی کرد. لاریجانی در روزهایی سخت پرونده هسته‌ای ایران را به دست گرفت. جایی که توافقات سه‌گانه بروکسل، سعد آباد و پاریس عملاً به پایان رسیده بود، ایران به اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی پایان داده بود و پرونده هسته‌ای ایران در وضعیت خطرناکی به سر می‌برد.
او در انتقاد به مذاکرات هسته‌ای در زمان حسن روحانی جمله معروفی گفته بود که برای سال‌ها در وصف سیاست هسته‌ای او به کار می‌رفت. او به کنایه از عدم تناسب میان آنچه ایران داده و دریافت کرده گفت: «ما در غلطان داده‌ایم و آب نبات گرفته‌ایم.»
با این وجود لاریجانی با طرح معروف «مدالیته» خود تصمیم گرفت وارد گفت‌وگوهای هسته‌ای شود و با خاویر سولانا، مسوول وقت سیاست خارجی اتحادیه اروپا به مذاکره بنشیند. هرچند گفت‌وگوهای لاریجانی و سولانا خوب پیش می‌رفت اما آنطور که علی اکبر ولایتی در مناظرات انتخاباتی سال ۹۲ اعلام کرد، محمود احمدی نژاد در سخنرانی نماز جمعه خود و با انکار هولوکاست فضای منفی شدیدی علیه ایران برانگیخت که موجب تخریب فضای مثبت پیرامون مذاکرات هسته‌ای شد. در ۳۱ ژوئيه ۲۰۰۶ اما پرونده هسته‌ای ایران در زمانی که علی لاریجانی مسوولیت هدایت آن‌ را بر عهده داشت از شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به شورای امنیت سازمان ملل رفت.
جواد ظریف در فایل صوتی افشا شده معروف خود در این خصوص می‌گوید: «شب قبل از این‌که قطع‌نامه علیه ایران در شورای امنیت صادر شود به لاریجانی گفتم وضعیت خوب نیست و علیه ایران در شورای امنیت قطع‌نامه صادر می‌شود، اما ایشان نظرشان این بود که روسیه چنین اجازه‌ای نخواهد داد و قطع‌نامه را وتو خواهد کرد.»
برخلاف تصور لاریجانی نه تنها روسیه قطع‌نامه ۱۶۹۶ را وتو نکرد که آن قطع‌نامه با ۱۴ رای موافق و تنها یک رای مخالف قطر به تصویب رسید.
اما حضور لاریجانی در این سمت با صدور دو قطع‌نامه دیگر شورای امنیت سازمان ملل هم همراه بود. در دی ماه ۱۳۸۵ قطع‌نامه ۱۷۳۷ و همچنین در فروردین ۱۳۸۶، قطع‌نامه ۱۷۴۷ شورای امنیت نیز علیه ایران صادر شد و تحریم‌های فراوانی علیه برنامه هسته‌ای ایران و همچنین افراد و سازمان‌هایی که در این حوزه فعالیت داشتند وضع شد.
لاریجانی اما همچون بسیاری از کسانی که با محمود احمدی نژاد همکاری داشتند، نتوانست برای مدت زیادی با رئیس جمهور جنجالی کار کند. در ۲۸ مهر ۱۳۸۶ و تنها پس از ۲ سال و ۲ ماه و ۴ روز حضور در جایگاه دبیری شورای عالی امنیت ملی از این سمت کنار رفت.
تاج‌گذاری در بهارستان

لاریجانی اما تنها چند ماه بدون شغل باقی ماند. در اسفند ۸۶، او از حوزه انتخابیه قم و البته از لیست اصول‌گرایان وارد پارلمان شد. بدنه مجلس هشتم تفاوت چندانی با مجلس هفتم نداشت، با این وجود حدادعادل رقیبی سرسخت برای ریاست مقابل خود می‌دید. علی لاریجانی برای تاج‌گذاری در بهارستان توانست در فراکسیون اصول‌گرایان با کسب ۱۶۱ رای در مقابل ۵۰ رای حدادعادل را شکست دهد.
لاریجانی از سال ۸۶ اما تا سال ۹۸ و به مدت ۱۲ سال در رأس پارلمان باقی ماند. در این سال‌ها ولی اتفاقات مهمی در زندگی سیاسی لاریجانی رخ داد که باعث شد او روز به روز از اصول‌گرایان فاصله و به اصلاح طلبان نزدیک‌تر شود. دلیل این دوری و نزدیکی البته تنها لاریجانی نبود. به موازات میانه‌رو شدن لاریجانی، جریان اصول‌گرایی هم گرایش‌های بیشتری به تندروی نشان داد و بال راست تندروی این جریان سیاسی با اقبال بیشتری مواجه شد.
از سوی دیگر اختلاف نظرهای میان لاریجانی و احمدی نژاد سبب شد تا روسای دو قوه مجریه و مقننه درگیری‌های بسیاری با یک‌دیگر داشته باشند که این مسأله به هیچ وجه خوشایند جبهه پایداری نبود.
بعد از انتخابات مناقشه برانگیز سال ۸۸ گفته شد که لاریجانی بعد از ظهر همان ۲۲ خرداد به میرحسین موسوی تبریک گفته و پیروزی او را قطعی دانسته است. مسأله‌ای که برای سال‌ها مورد استناد طرفداران میرحسین موسوی قرار می‌گرفت و البته در مقابل جریان‌های تندرو به استناد آن علی لاریجانی را مورد آماج حملات قرار می‌دادند. لاریجانی اما در گفت‌وگویی که در کلاب هاوس انجام داد این مسأله را تکذیب کرد.
با این حال رفتار لاریجانی در قبال اتفاقات بعد از انتخابات سال ۸۸ سبب شد تا فاصله میان او و جریان تندروی اصول‌گرایی بیشتر شود. با پدید آمدن عبارات جدیدی چون «ساکت فتنه» علی لاریجانی هم مانند هاشمی رفسنجانی و یا ناطق نوری در این فهرست قرار گرفت. واقع این بود که جریان تندروی اصول‌گرایی روز به روز بیش از قبل سیاست‌مداران میانه‌رو این جریان سیاسی را به بیرون هدایت می‌کردند و برعکس جریان اصلاح طلبی بال‌های رادیکال خود را از صحنه خارج و نیروهای میانه‌رو را به خود جذب می‌کرد.
۲۲ بهمن سال ۹۱ وقتی علی لاریجانی برای شرکت در مراسم سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی به قم رفته بود، جمعی از روحانیون و افراد لباس شخصی در حالی که عکس‌هایی از رهبر جمهوری اسلامی و محمود احمدی نژاد را در دست داشتند با پرتاب کفش و مهر به سمت رئيس مجلس وقت، سخنرانی او را نیمه تمام گذاشتند.
این اتفاق دقیقاً یک هفته پس از آن رخ داد که لاریجانی و احمدی نژاد در جریان مناقشه مربوط به استیضاح عبدالرضا شیخ‌الاسلامی وزیر کار دولت با یک‌دیگر تنش جدی پیدا کردند. در واقع روند فاصله گیری لاریجانی و جریان تندروی اصول‌گرایی همچون یک روند ثابت در حال انجام بود و این دو با سرعت از یک‌دیگر فاصله می‌گرفتند.
با نزدیک شدن به پایان دولت احمدی نژاد زمزمه‌هایی در خصوص احتمال نامزدی علی لاریجانی منتشر می‌شد اما او اعلام کاندیداتوری نکرد. با این حال در فرایند احراز صلاحیت‌ها مسوولیت مهمی بر دوش او افتاد.
بعد از ثبت نام و رد صلاحیت هاشمی رفسنجانی، عباس‌علی کدخدایی از لاریجانی و حسن روحانی می‌خواهد تا این موضوع را به اطلاع رئيس وقت مجمع تشخیص مصلحت نظام برساند تا پیش از اعلام صلاحیت‌ها از نامزدی در انتخابات انصراف دهد. حسن روحانی پیشنهاد کدخدایی را نمی‌پذیرد اما لاریجانی به ملاقات رئيس وقت مجمع تشخیص مصلحت نظام می‌رود تا او را راضی کند که از نامزدی انصراف دهد. اتفاقی که هرگز رخ نداد و در ماجرایی شوکه کننده، هاشمی رفسنجانی رد صلاحیت شد.
طلاق رسمی از اصول‌گرایی تندرو
با پیروزی روحانی و پایان عصر احمدی نژاد، لاریجانی به دولت نزدیک‌تر شد. همکاری‌های او با دولت به ویژه در دوران معرفی کابینه سبب نارضایتی اصلاح طلبان از سهم بالای لاریجانی در دولت روحانی شده بود. با این حال این سیاستمدار کهنه کار که آداب سیاست ورزی در سپهر سیاسی ایران را آموخته بود توانست سهم پررنگی در کابینه روحانی داشته باشد. ضمن این‌که روابط میان دولت و قوه مقننه روز به روز بهبود می‌یافت. در همین حال فاصله لاریجانی و جریان اصول‌گرایی بیشتر و بیشتر می‌شد.
در فرایندهای تصویب برجام در مجلس شورای اسلامی در سال ۹۴ و حمایت‌های او از دولت و مذاکرات هسته‌ای به شدت خشم جریان‌های سیاسی تندرو در ایران را با خود به همراه داشت. چهره‌هایی چون علی‌رضا زاکانی، حمید رسایی و جواد کریمی قدوسی انتقادات بسیار تندی را نسبت به مدیریت و عمل‌کرد او در فرایند بررسی و تصویب برجام نسبت به لاریجانی طرح کردند.
لاریجانی در واقع در همان زمان مورد خصم نهادهایی که مخالف توافق هسته‌ای و تنش‌زدایی ایران و جهان بودند قرار گرفت. مجموعه این تنش‌ها سبب شد تا طلاق میان لاریجانی و جریان تندروی اصول‌گرایی رسمی شود. او که در سال ۸۴ به عنوان نماینده این جریان سیاسی در انتخابات ریاست جمهوری معرفی شده بود، یک دهه بعد و در سال ۹۴ با تکرار سید محمد خاتمی، رهبر جریان اصلاحات از شهر قم وارد مجلس شواری اسلامی شد.
البته نتیجه همین حضور لاریجانی در فهرست اصلاح طلبان این بود که او برخلاف ادوار پیشین در شهر قم در جایگاه دوم و بعد از احمد امیری فراهانی قرار گرفت. با این حال او با کمک اصلاح طلبان و البته نیروهای وفادار خود در مجلس برای سومین دور متوالی صندلی ریاست را به نام خود زد.
به موازات همین مسأله رسانه‌های نزدیک به جریان تندروی اصول‌گرایی هر روز انتقادات فراوانی را نسبت به عمل‌کرد لاریجانی روانه این سیاستمدار کهنه‌کار می‌کردند.
آمادگی برای ریاست جمهوری

لاریجانی در پایان مجلس دهم با بهارستان خداحافظی کرد و دیگر در انتخابات مجلس کاندیدا نشد. او بعد از آن و در خرداد ۹۹ در حکمی از سوی رهبر جمهوری اسلامی به عنوان مشاور رهبر و عضو حقیقی مجمع تشخیص محصلت نظام منصوب شد. علی لاریجانی در یک سال اخیر کم‌تر در رسانه‌ها حضور داشته و سکوت خبری را برگزیده بود.
با این حال در همین مدت او هدایت توافق‌نامه راهبردی ۲۵ ساله با چین را عهده دار بود.
هرچند روایت‌های متفاوتی از نقش و جایگاه لاریجانی در این ماجرا منتشر شده است. منصور حقیقت پور مشاور لاریجانی در امرداد ۹۹ گفته بود که رهبر جمهوری اسلامی نقش ویژه‌ای برای توافق با چین به لاریجانی اعطا کرده است. بعداً کمال خرازی رئيس شورای روابط خارجی دفتر رهبری به شکل دیگری ماجرا را روایت کرد. خرازی در این خصوص می‌گوید: «دولت چین تأکید داشت که نماینده‌ای از نظام نیز در این کار دخالت داشته باشد، لذا لاریجانی به عنوان مشاور ایفای نقش کرد.»
جواد ظریف اما این روایت را تکذیب کرد و گفت که خود او لاریجانی را به چینی‌ها معرفی کرده است. وزیر امور خارجه در گفت‌وگوی کلاب‌هاوسی خود گفت: «لاریجانی پیشنهاد من به دفتر رهبری بوده است. اصلاً چینی‌ها اسم لاریجانی را هم نمی‌شناختند که به ما پیشنهاد کنند. من نمی‌دانم خرازی این خبر را از کجا آوردند. من در این قضیه بودم و می‌گویم که لاریجانی پیشنهاد من به رهبری بود.»
حالا هرچه بود و هرچه باشد علی لاریجانی نقش کلیدی در توافق راهبردی ایران و چین بر عهده داشت. توافقی که به شدت از سوی رسانه‌های تندرو مخالف دولت حمایت شد. با این حال توافق ۲۵ ساله باعث نشد آتش توپ‌خانه این رسانه‌ها علیه لاریجانی خاموش شود.
لاریجانی همچنین فرایند تبلیغاتی خود را با قدرت آغاز کرد. انتشار چندین ویدیو از لحظه ورود او به شورای نگهبان و همچنین کلیپ‌هایی که او آن‌ها را «پاسخ به سوال سخت» نامیده بود، نشان داد تیم تبلیغاتی حرفه‌ای قرار است کارهای رسانه‌ای او را انجام دهد. نفس حضور او در کلاب هاوس و انجام گفت‌وگوی چند ساعته سیاستمداری که به عنوان شخصیتی محافظه‌کار در سپهر سیاسی ایران شناخته می‌شد نشان می‌داد او تا اندازه‌ای آن پوسته سخت محافظه‌کاری را کنار گذاشته است. با این حال از زمان ورود او به وزارت کشور و ثبت نام در انتخابات، حملات تندروها به علی لاریجانی شدیدتر از قبل شد. به نحوی که رئیس پیشین مجلس در گفت‌وگوی کلاب هاوسی خود به این موضوع اشاره کرد و افزود: «گویی من با کاندیداتوری وارد منطقه ممنوعه‌ای شده‌ام.»
احتمالاً او درست حدس زده بود و ورود به همین منطقه ممنوعه باعث شد قصه کاندیداتوری علی لاریجانی خیلی زود به پایان برسد. شورای نگبهان روز چهار خرداد ماه اعلام کرد که مشاور رهبری، عضو مجمع تشخیص مصحلت نظام و رئيس ۱۲ ساله مجلس شورای اسلامی صلاحیت لازم برای حضور در انتخابات ریاست جمهوری را ندارد.
حضور برادر جنجالی‌اش یعنی صادق آملی در شورای نگهبان هم نتوانست کمکی به تأیید صلاحیت او بکند. آملی که خود نزدیک به یک دهه ریاست قوه قضائيه را برعهده داشت و برخورد تند او در قبال منتقدان صدای اعتراض بسیاری را برانگیخته بود، در واکنش به رد صلاحیت برادرش، تصممیات شورای نگهبان را غیر قابل دفاع خواند و آن ‌را حاصل دخالت‌های بی‌رویه دستگاه‌های امنیتی نامید.
با این وجود حسن روحانی، روز سه‌شنبه نامه‌ای به رهبر جمهوری اسلامی نوشت و خواستار ورود او برای احراز صلاحیت تعدادی دیگر از کاندیداها شد. این اتفاق و همچنین مخالفت‌های گسترده حتا در میان نیروهای سیاسی موسوم به جریان انقلاب، موجب شده تا همچنان زمزمه‌هایی از احتمال بازگشت او به انتخابات با حکمی حکومتی به گوش برسد اما بعید به نظر می‌رسد حتا در آن صورت هم لاریجانی بتواند در مقابل چهره‌ای که گویی بخش‌های مهمی از هسته سخت قدرت تصمیم گرفته‌اند او را رئيس جمهور کنند، بخت چندانی داشته باشد.