انحراف هواپیمای مسافربری شرکت هواپیمایی رایان‌ایر به سمت مینسک پایتخت بلاروس و بازداشت یک خبرنگار مخالف در این هواپیما باعث خشم و عصبانیت در سایر نقاط اروپا شده است.

این هواپیمای غیر نظامی در روز یک‌شنبه گذشته در مسیر یونان به لیتوانی در حرکت بود که در زمان عبور از حریم هوایی بلاروس با ادعای تهدید بمب روبه‌رو و یک جنگنده برای ره‌گیری و اسکورت آن فرستاده شد. سپس خلبانان پرواز رایان‌ایر موظف به پیروی از دستورالعمل‌های هواپیمای نظامی شدند.
این اتفاق از سوی اتحادیه اروپا و ایالات متحده آمریکا محکوم شده است اما آیا پیش از این اقدام مشابهی رخ داده است؟
ماریا زاخارووا، سخن‌گوی وزارت امور خارجه روسیه، کشورهای غربی را به ریاکاری متهم کرد و گفت که دولت‌ها «واکنش متفاوتی نسبت به حوادث مشابهی که پیش از این در سایر کشورها رخ داده بود، نشان دادند.» وی به ویژه به حادثه هشت سال پیش مربوط به پرواز اوو مورالس، رئیس جمهوری وقت بولیوی اشاره کرد.
با این حال ناتالی یونان، متخصص حوزه حقوق هوایی در شرکت اف‌تی‌پی‌ای در گفت‌وگو با خبرگزاری فرانسه می‌گوید: «قوانین مربوط به سفرهای هوایی غیرنظامی با این انتظار که یک کشور ممکن است مانند یک تروریست رفتار کند تهیه نشده است.»
در این گزارش نگاهی داریم به حوادث قبلی که هواپیماها مجبور به فرود شدند.
۲۰۱۳: هواپیمای رئیس جمهوری بولیوی در وین نشست
اوو مورالس در ژوئیه ۲۰۱۳ در حال پرواز بازگشت از مسکو به بولیوی بود اما پس از آن‌که ظاهراً چندین کشور اروپایی اجازه ورود به حریم هوایی خود را ندادند جت او مجبور شد به سمت فرودگاه وین در اتریش حرکت کند و در آنجا فرود آید. فرانسه، ایتالیا، اسپانیا و پرتغال چهار کشوری بودند که این اجازه را صادر نکردند. مورالس ۱۳ ساعت را در فرودگاه وین گذراند تا این‌که اجازه پرواز صادر شد.
بولیوی گفت که در این ماجر «دروغ بزرگی» وجود داشته است چرا برخی ادعا کرده بودند که ادوارد اسنودن، افشاگر اطلاعات محرمانه آژانس امنیت ملی آمریکا که در آن زمان در فرودگاهی در مسکو مخفی بود در هواپیمای ریاست جمهوری حضور داشته است. مقامات بولیوی آمریکا را متهم کردند که پشت این شایعه قرار داشت.
فرانسه بعدها به دلیل «تأخیر در تأیید اجازه» ورود به حریم هوایی فرانسه از دولت بولیوی عذرخواهی کرد و «اطلاعات متناقض» را مقصر دانست.
با این حال این حادثه شبیه اتفاقی که در بلاروس رخ داد نیست زیرا هواپیمای مورالس از سوی هواپیماهای جنگی رهگیری نشده و مجبور به فرود نمی‌شود و از همان ابتدا اجازه ورود به حریم هوایی کشورهای دیگر داده نشده است.
رئیس جمهوری بولیوی همچنین به جای هواپیمای مسافربری با هواپیمای دولتی سفر می‌کرد.
سازمان بین‌المللی هوانوردی غیرنظامی (ایکائو) اظهار داشت که به شدت نگران «فرود اجباری آشکار» در حادثه بلاروس است که می‌تواند «مغایر با کنوانسیون شیکاگو» باشد.
مینسک در سال ۱۹۹۳ کنوانسیون شیکاگو را که قوانین هواپیمایی مسافربری بین‌المللی را تعیین می‌کند امضا کرده است.
این کنوانسیون با وجود این‌که تأکید دارد که هر کشور حاکمیت کامل و انحصاری بر حریم هوایی بالای سرزمین خود را دارد، در عین حال می‌گوید که «هر کشور باید استفاده از سلاح علیه هواپیماهای غیرنظامی در پرواز خودداری کند.» از سوی دیگر در متن این معاهده تأکید شده است اگر هواپیمای غیرنظامی رهگیری شود، جان افراد سوار هواپیما و ایمنی آن نباید به خطر افتد.
۲۰۱۰: بازداشت ریگی در آسمان ایران

عبدالمالک ریگی، رئیس گروه جندالله در فوریه ۲۰۱۰ (اسفند ۱۳۸۸) از سوی ایران بازداشت شد.
محمد دهقان، وکیل دادگستری به خبرگزاری فرانسه گفت: «به هواپیمای حامل ریگی دستور فرود داده شد و پس از جست‌وجو در هواپیما، ریگی بازداشت شد.»
برخی گزارش‌ها در آن زمان اعلام کردند که ریگی در حال پرواز در یک هواپیمای مسافربری از دبی به قرقیزستان بود که در ایران فرود آمد و در آنجا بازداشت شد.
اما گزارش‌های متناقضی به ویژه در رسانه‌های آمریکایی مبنی بر پیشنهاد کمک به پاکستان برای بازداشت ریگی وجود داشت.
از سوی دیگر برخی از رسانه‌های ایران به نقل از وزیر وقت اطلاعات و سایر مقامات آن زمان اعلام کردند که ریگی ابتدا افغانستان را به مقصد دبی ترک کرده بود تا به قرقیزستان سفر کند. این رسانه‌ها گفتند که وی پاسپورت جعلی افغانستان را داشت و هواپیمای حامل وی از سوی سه فروند جنگنده نیروی هوایی ارتش در اسفند ۱۳۹۹ در آسمان ایران رهگیری و مجبور به فرود در فرودگاه بندرعباس شد.
ریگی در ژوئن ۲۰۱۰ در ایران اعدام شد.
۱۹۸۵: جت‌های آمریکایی هواپیمای حامل کشتی‌ربایان را رهگیری کردند
هواپیمای مصری حامل شبه نظامیان فلسطینی در اکتبر ۱۹۸۵ از سوی جنگنده‌های آمریکایی اسکورت و مجبور به فرود در پایگاه آمریکا در ایتالیا شد.
در آن زمان ابتدا کشتی کروز ایتالیایی آشیل لاورو با سدها مسافر در مدیترانه ربوده شد و یک مسافر مسن آمریکایی که یهودی بود کشته شد.
چهار شبه‌نظامی جبهه آزادی‌بخش فلسطین پس از این‌که اجازه داد این کشتی کروز در بندر مصر لنگر بیندازد از کشتی فرار کردند. آن‌ها تلاش کردند با هواپیمای مسافربری خطوط اجیپت‌ایر که به سمت تونس می‌رفت از مصر فرار کنند.
طبق گزارش آن زمان لس‌آنجلس تایمز، هواپیما از سوی جنگنده‌های اف-۱۶ در حریم هوایی بین‌المللی بر فراز مدیترانه رهگیری شد و تا پایگاه آمریکایی سیگونلا در سیسیل اسکورت شد. این چهار هواپیما ربا در ایتالیا محاکمه و به حبس طولانی مدت محکوم شدند.
۱۹۵۶: بازداشت رهبران جنبش استقلال‌طلبی الجزایر
پنج رهبر جنبش استقلال الجزایر در تاریخ ۲۲ اکتبر ۱۹۵۶، در یک هواپیمای مسافربری از رباط در مراکش به سمت تونس در حرکت بودند که مجبور به فرود در الجزایر شدند.
آن‌ها قرار بود در کنفرانسی درباره آینده منطقه مغرب به میزبانی جبیب بورگیبا، رئیس جمهور وقت تونس شرکت کنند. الجزایر در آن زمان مستعمره فرانسه بود و سرویس مخفی فرانسه هواپیماهای نظامی را برای اسکورت هواپیمای مسافربری فرستاد و آن را مجبور به فرود در الجزایر کرد.