میخائیل گورباچف، آخرین رهبر اتحاد جماهیر شوروی سابق روز سه‌شنبه در حالی در ۹۱ سالگی درگذشت که از او به عنوان یکی از تأثیرگذارترین رهبران جهان در نیمه دوم قرن گذشته یاد می‌شود.

رهبران بسیاری از کشورهای غربی میخائیل گورباچف را به عنوان «مرد صلح» و پایان‌دهنده جنگ سرد ستوده‌اند.
این در حالی است که نگاه‌ها به او در روسیه و اوکراین، دو کشوری که از شش ماه پیش در جنگ به سر می‌برند متفاوت است. میخائیل گورباچف زمانی در قالب رهبر اتحاد جماهیر شوروی در رأس این دو کشور که اکنون در حال جنگ با یک‌دیگر هستند قرار داشت.
در ادامه شماری از واکنش‌ها به مرگ میخائیل گورباچف و کارنامه سیاسی او بررسی شده است.
«منفور» در روسیه و ممنوع‌الورود به اوکراین
برای بسیاری از مردم روسیه میخائیل گورباچف به دلیل تبعات اصلاحاتی که آغاز کرد چهره محبوبی نبود. نتیجه یک نظرسنجی در سال ۲۰۲۱ نشان می‌داد که بیش از ۷۰ درسد مردم روسیه بر این باور هستند که کشورشان در دوره زمام‌داری میخائیل گورباچف در مسیری منفی حرکت کرد.
نتیجه یک نظرسنجی دیگر هم پیشتر نشان داده بود که میخائیل گورباچف نزد روس‌ها کم‌ترین محبوبیت را در مقایسه با دیگر رهبران یک قرن اخیر در این کشور داشت.
ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه درگذشت میخائیل گورباچف را «عمیقاً» تسلیت گفته هرچند برخلاف رهبران کشورهای غربی اشاره‌ای به کارنامه و میراث سیاسی آخرین رهبر اتحاد جماهیر شوروی سابق نکرده است.
از سوی دیگر دولت اوکراین با وجود انتقادهای میخائیل گورباچف از ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری کنونی روسیه، حمایت آخرین رهبر اتحاد جماهیر شوروی سابق از الحاق شبه‌جزیره کریمه به روسیه در سال ۲۰۱۴ را از یاد نبرده است. میخائیل گورباچف به همین دلیل از سال ۲۰۱۶ دیگر اجازه ورود به اوکراین را نداشت.
این در حالی است که یکی از حساس‌ترین لحظات حیات سیاسی میخائیل گورباچف در اوت سال ۱۹۹۱ در شبه‌جزیره کریمه رقم خورد. او که برای گذراندن تعطیلات به کریمه رفته بود با کودتای گروهی از رهبران ارشد اتحاد جماهیر شوروی سابق روبه‌رو شد.
میخائیل گورباچف چند روز پس از آن‌که اجازه خروج از اقامتگاهش در شبه‌جزیره کریمه را نداشت به دنبال شکست کودتا به مسکو بازگشت.
گورباچف؛ «جنایت‌کار» برای کشورهای حوزه دریای بالتیک

شماری از شهروندان کشورهای حوزه دریای بالتیک از جمله لتونی و لیتوانی میخائیل گورباچف را با روی‌دادهای سال ۱۹۹۱ و تلاش خود برای استقلال به یاد می‌آورند. به عنوان مثال روزنامه «لاتویجاس آویزه» (Latvijas Avīze) در لتونی میخائیل گورباچف را به عنوان «جنایتکاری» که در راس «امپراتوری شر» قرار داشت نکوهش کرده است.
شماری از رسانه‌های لیتوانی نیز به نقش رهبر اتحاد جماهیر شوروی سابق در رویدادهای ژانویه سال ۱۹۹۱ اشاره کرده‌اند.
شش شهروند لیتوانی ابتدای سال جاری از میخائیل گورباچف به دلیل کشتار تظاهرکنندگان در ویلنیوس و ارتکاب «جنایت جنگی» شکایت کرده بودند.
نقش او در سرکوب تظاهرکنندگان در لتونی، استونی و لیتوانی در سال ۱۹۹۱ پرونده‌ای مفتوح در افکار عمومی کشورهای حوزه دریای بالتیک بود.
«رهبری نادر» و «مرد صلح»
جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا از میخائیل گورباچف به عنوان «رهبری نادر» که کشورش را به سوی دموکراسی بُرد ستایش کرده است. امانوئل ماکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه میخائيل گورباچف را که پیش از این برنده جایزه صلح نوبل شده بود «مرد صلح» خواند.
فرانک والتر اشتاین مایر، رئیس‌جمهوری آلمان نیز از نقش میخائیل گورباچف در اتحاد دو آلمان تجلیل کرد.
اولاف شولتس، صدراعظم آلمان هم گفت که آخرین رهبر اتحاد جماهیر شوروی سابق در حالی از دنیا رفت که «دموکراسی در روسیه شکست خورده» است.
اورزولا فن درلاین، رئیس آلمانی کمیسیون اتحادیه اروپا نیز از نقش میخائيل گورباچف در پایان جنگ سرد و هموارسازی مسیر «اروپای آزاد» ستایش کرد.
آنگلا مرکل، صدراعظم پیشین آلمان نیز که پیش از فروپاشی دیوار برلین در آلمان شرقی زندگی می‌کرد اظهار داشت: «گورباچف زندگی من را به طور اساسی تغییر داد. من هرگز او را فراموش نخواهم کرد.»
بوریس جانسون، نخست‌وزیر بریتانیا هم با اشاره به نقش میخائیل گورباچف در پایان جنگ سرد گفت: «در زمانه تهاجم پوتین به اوکراین تعهد خستگی‌ناپذیر او [گورباچف] به باز کردن جامعه شوروی الگویی برای همه ما است.»
وزارت خارجه چین هم در واکنش به مرگ میخائیل گورباچف از نقش او در بهبود روابط مسکو و پکن تجلیل کرد.