صنعت پسته در خطر نابودی
باغ‌ها در سکوت خشک می‌شوند
هزاران هکتار باغ پسته و صنایع وابسته بالادستی این محصول در کرمان در حالی بر اثر خشک‌سالی در معرض خطر قرار گرفته‌اند که مسوولان هیچ راهکاری برای حل مشکل ندارند.
کاهش ۸۰ درسدی بارندگی طی سال آبی گذشته و پیش بینی‌های هواشناسی در خصوص ادامه روند کاهشی بارندگی در استان کرمان، کشاورزی استان را به عنوان پر درآمدترین بخش اقتصادی تحت تأثیر قرار داده است.
هر چند مسوولان هنوز اعداد دقیق خسارت خشک‌سالی را به بخش کشاورزی اعلام نکرده‌اند اما میزان تولید پسته ۴۰ تا ۵۰ درسد و خرما نیز ۳۰ تا ۴۰ درسد کاهش یافته است، همین روند را در سومین محصول پر درآمد استان یعنی گردو و خشکبار هم می‌توان مشاهده کرد.
افت شدید قیمت پسته و خطر از دست دادن بازارها
خشک‌سالی تغییرات اقلیمی و افزایش قیمت نهاده‌های کشاورزی به محصولات سیفی و سایر محصولات در جنوب کرمان نیز صدمات زیادی وارد کرده است اما در این میان پسته با درآمدزایی سالانه ۱.۵ میلیارد دلار مهم‌ترین محصول ارزآور کرمان در بخش کشاورزی و دومین عامل ارزآوری در استان کرمان است که سال جاری با افت تولید قابل توجهی مواجه بوده است.
هر سال ۹۰ درسد از محصول تولیدی در استان وارد بازارهای بین‌المللی می‌شود و بخش اندکی از آن به بازار داخلی تزریق می‌شود که در سال جاری به دلیل افت تولید بخش قابل توجهی از مشتری‌های خارجی پسته کرمان به سمت بازار کشورهای رقیب یعنی آمریکا، ترکیه و یونان رفتند.
دو سال قبل نیز همین وضعیت روی داد و ۹۵ درسد از محصول پسته به دلیل تغییرات اقلیمی و بی آبی از بین رفت و ادامه این روند یکی از مهم‌ترین پایه‌های ارزآوری کشور را با خطر جدی مواجه می‌کند.
نکته جالب توجه این‌که طی دو دهه اخیر که باغ‌های پسته استان با تنش آبی مواجه شده‌اند مسوولان در سطوح ملی هیچ اقدام مؤثری برای کاهش ریسک تولید انجام نداده‌اند و از سوی دیگر مسوولان محلی هم فقط ابراز نگرانی می‌کنند.
این در حالی‌ست که استفاده از ارقام مقاوم در مقابل تنش‌های دمایی، استفاده از روش‌های مکانیزه آبیاری و استفاده از منابع جایگزین برای تأمین آب در کنار حمایت بیمه‌ای و ارائه تسهیلات برای تأمین نهاده‌ها می‌تواند بسیاری از مشکلات را کاهش دهد.
اما ادامه رویه فعلی نتیجه‌ای جز از بین رفتن مهم‌ترین بخش سرمایه کشاورزی استان کرمان نخواهد داشت.
محسن جلال پور رئیس سابق اتاق بازرگانی ایران و یکی از فعالان حوزه پسته در استان کرمان اظهار داشت: به محصول پسته باید به عنوان یک محصول استراتژیک و صادرات محور نگاه شود این محصول از مهم‌ترین کالاهای ارزآور حتا در شرایط تحریم است چون ایران در این زمینه ارجحیت تولید کمی و کیفی دارد به همین دلیل هم حمایت از تولید این محصول اهمیت بالایی دارد.
وی عنوان کرد: متأسفانه طی سال‌های اخیر تغییرات اقلیمی پی در پی موجب کاهش سطح تولید پسته در استان کرمان به عنوان مهم‌ترین قطب تولید محصول در ایران شده است.
جلال پور با اشاره به خشک‌سالی در کرمان گفت: شاهد افت سطح آب‌های زیر زمینی در دشت‌های پسته خیز استان هستیم و همین امر باغ‌ها را در مخاطره جدی قرار داده در این شرایط حمایت از کشاورزان در راستای ادامه تولید و رفع موانع موجود اهمیت بسیار بالایی دارد.
بازارهای جهانی باید حفظ شوند
وی برنامه‌ریزی برای حفظ بازارهای جهانی پسته را دارای اهمیت بسیار بالا دانست و گفت: در زمینه پسته شاهد فعالیت صنایع بالا دستی و پایین دستی متعدد هستیم که میلیاردها تومان سرمایه را در خود متمرکز کرده و هزاران نفر نیز در این زمینه مشغول به کار هستند و در صورت تداوم وضعیت فعلی شاهد چالش جدی در استان خواهیم بود.
وی گفت: حمایت از کشاورزان بسیار مهم است و در این صورت است که می‌توانیم برای حراست و حفاظت از بازارهای بین المللی تلاش کنیم، با وجود همه مخاطرات و مشکلات هنوز هم پسته ایران دارای ارجحیت بسیار بالا در زمینه تولید است زیرا پسته آمریکا بسیار ریز و بی کیفیت است.
مسوولان نمی‌دانند چه بر سر کشاورزان استان کرمان آماده است
احمد نظری یکی از کشاورزان و تولیدکنندگان پسته در استان کرمان است می‌گوید: مسوولان چشم خود را به روی مشکلات کشاورزان در استان کرمان بسته‌اند و نمی‌دانند چه بر سر کشاورزان آمده است، مسوولان استانی مشخص نیست چه گزارشی به وزارت‌خانه مطبوع می‌دهند و مسوولان وزارت‌خانه‌ها هم گویا در شرایط کرونا تمایلی برای بازدید میدانی از استان‌ها ندارند.
وی افزود: باغ‌های پسته امسال نیمه خشک شدند و در بهترین حالت ۵۰ درسد باغ‌ها مثمر بودند و محصول هم بی کیفیت شد این شرایط فقط به دلیل خلاء تحقیق و کارهای کارشناسی برای مقابله با تغییرات اقلیمی و عدم تأمین منابع آب است. آیا مسوولان می‌دانند که اگر این باغ‌ها خشک شدند فرصت‌های شغلی از بین می‌رود و جوانان به جای کشاورزی به قاچاق سوخت و کالا روی می‌آورند؟
نظری بیان کرد: این باغ‌ها و صنایع وابسته هر سال حداقل یک میلیون شغل هم برای کارگران فصلی سایر استان‌ها تأمین می‌کند، در این شرایط چرا همه نشسته‌اند و از دست رفتن فرصت‌های اقتصادی و تولید را نگاه می‌کنند و هیچ کاری انجام نمی‌دهند؟
وی گفت: تا کی مسوولان پشت میزهای‌شان می‌نشینند و حقوق بالای ۱۰ میلیون می‌گیرند و کاری نمی‌کنند؟ این وضعیت کی باید تمام شود؟ از مسوولان دولت جدید می‌خواهیم به وضعیت کشاورزی در استان کرمان ورود کنند و از نزدیک ببینند که محصولات ارزآوری مانند پسته و خرما در حال نابود شدن هستند و کسی کاری نمی‌کند.
وی گفت: در آمریکا شرایط را برای مهاجرت کشاورزان کرمان فراهم می‌کنند، زمین می‌دهند و با حمایت‌های علمی و آزمایشگاهی شرایط را برای بهبود تولید مهیا می‌کنند و هدف‌شان هم تأمین ثروت است اما در کرمان که مهد تولید پسته است همه نشسته‌اند و نگاه می‌کنند. از مسوولان می‌خواهم تحقیق کنند و ببینند در مرکز تحقیقات پسته استان کرمان طی ۱۰ سال گذشته چه اقدام عملی برای حمایت از کشاورزان انجام شده است؟
محمدرضا پور ابراهیمی، رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس نیز اظهار داشت: پسته در استان کرمان تنها یک محصول کشاورزی نیست بلکه صنایع گسترده‌ای را به همراه خود دارد که شامل ترمینال‌های ضبط و فرآوری است که میلیاردها دلار سرمایه را شامل می‌شود و حراست و حفاظت از این سرمایه‌ها بسیار مهم است.
وی تصریح کرد: باید سیاست گذاری‌ها به سمت حمایت از کشاورزان برود و در این زمینه تحقیقات و پشتوانه‌های علمی برای مهار مخاطرات بسیار مهم است.
اقدامات دانش بنیان برای حمایت از صنعت پسته افزایش یابد
پور ابراهیمی خواستار حمایت از محققان و اقدامات دانش بنیان در این زمینه شد و گفت: می‌توان با استفاده از پتانسیل‌های علمی نسبت به اصلاح باغ‌ها برای مقاومت در مقابل تغییرات اقلیمی و افزایش محصول کار کرد.
وی با اشاره به کاهش سطح زیر کشت به دلیل خشک‌سالی گفت: نباید اجازه داد باغ‌های پسته در استان کرمان از بین برود در این صورت شاهد ضربه شدید به اقتصاد استان خواهیم بود.
کشاورزان استان کرمان طی سال‌های اخیر با مشکلات جدی در زمینه تولید مواجه بوده‌اند که می‌توان به دلال بازی، افزایش قیمت نهاده‌ها، تغییرات اقلیمی، نوسانات ارزی، مشکلات ناشی از تحریم‌ها و صادرات محصول اشاره کرد.
