تحلیلگران بازگشت طالبان به قدرت را یک شکست دیپلماتیک بزرگ برای هند می‌دانند که روابط نزدیکی با دولت پیشین افغانستان داشت.

فرار اشرف غنی، رئیس جمهوری افغانستان که دهلی‌نو روابط دوستانه‌ای با او داشت و سقوط ناگهانی دولت مورد حمایت غرب در کابل در ۱۵ اوت (۲۴ اسد/امرداد) که خروج سریع و بی‌سابقه دیپلمات‌ها و امدادگران خارجی را در پی داشت، باعث شید که هند به «متضررترین» بازیگر منطقه‌ای تحولات افغانستان تبدیل شود.
در پی این تحولات، هند نیز مانند بسیاری از کشورها مجبور شد اتباعش را از افغانستان خارج کند و بر این اساس، دهلی نو در چهارچوب عملیات «دیوی شاکتی» بیش از ۸۰۰ نفر را از افغانستان تخلیه کرد. این عملیات همچنان به صورت محدود ادامه دارد.
سرمایه‌گذاری هند در افغانستان
دهلی نو ۳ میلیارد دلار در پروژه‌های عمرانی افغانستان سرمایه‌گذاری کرده بود و بورسیه تحصیلی به دانشجویان افغان ارائه می‌داد.
هند همچنین با کمک به احداث ساختمان پارلمان افغانستان آن هم با بودجه‌ای ۹۰ میلیون دلاری، توانسته بود جایگاه خوبی در این کشور ۳۸ میلیون نفری برای خود ایجاد کند.
گستردگی سرمایه‌گذاری‌های هند در افغانستان تا به آنجا بود که سال گذشته سوبرامانیام جایشانکار، وزیر خارجه هند در جریان کنفرانس بین‌المللی افغانستان اعلام کرد که هیچ بخشی در این کشور دیده نمی‌شود که با برنامه‌ی «۴۰۰ پروژه» که هند آن را در ۳۴ استان افغانستان به اجرا گذاشته، «دست نخورده» باقی مانده باشد.
علاوه بر این سطح از سرمایه‌گذاری، تجارت دو جانبه دو کشور نیز طی سال‌ها به میزان قابل توجهی افزایش یافته و در سال ۲۰۱۹-۲۰۲۰م به ۱.۵ میلیارد دلار رسیده بود.
هند که طالبان را جنگجویانی می‌دید که به نیابت از پاکستان در میدان هستند، همواره روابط نزدیکی با ائتلاف شمال داشت که توانسته بودند در سال ۲۰۰۱ م با کمک نیروهای ناتو به رهبری آمریکا، حکومت طالبان یا همان «امارت اسلامی افغانستان» را شکست دهند.
اما اکنون به گفته مایکل کوگلمن، معاون برنامه‌ی آسیا در مرکز ویلسون، مستقر در ایالات متحده «هند از نزدیک‌ترین شرکای منطقه‌ای کابل به یکی از محروم‌ترین بازیگران منطقه در تحولات اخیر افغانستان تبدیل شده است.»
هاپیمون جاکوب، از دانشگاه جواهر لعل نهرو در دهلی نو نیز با اشاره به نقش مثبت هند در تحولات بیست سال گذشته افغانستان می‌گوید: «به نظر من هند از صحنه بازی در افغانستان خارج شده است.» به گفته او در افغانستان تقریباً دیگر چیزی به نام «دیپلماسی هند» وجود ندارد.
«برای ارتباط با طالبان دیر شده است»
تحلیلگران همچنین با اشاره به دیدار مقامات هندی با نمایندگان طالبان در قطر در ماه ژوئن می‌گویند که این ملاقات بسیار دیر انجام شده و احتمالاً نمی‌تواند باعث تأمین منافع دهلی نو در خاک افغانستان شود.
طالبان از سال ۲۰۱۳ م در دوحه، پایتخت قطر دفتر سیاسی دارد.
از نظر کوگلمن، در حال حاضر دو عامل مهم بر ضد دهلی نو است: «اولین عامل، عدم تمایل هند برای برقراری ارتباط با طالبان تا آخرین دقایق بوده و عامل دوم، به نتیجه نرسیدن تلاش‌های هند در پروسه آشتی ملی در افغانستان آن هم به دلیل روابط نزدیک طالبان با پاکستان.»
به نظر مایکل کوگلمن، اولین عامل باعث پایان نفوذ هند در افغانستان شده و عامل دوم، دهلی نو را در یک موقعیت ژئوپئلیتیکی نامطلوب قرار داده است.
او می‌افزاید: «افغانستان اکنون دارای یک دولت حامی پاکستان است و این شرایط به پاکستان همچنین دیگر رقیب اصلی هند یعنی چین فرصت می‌دهد تا نقش بیشتری در این کشور ایفا کنند.»
وضعیت جدید، خطرات امنیتی بیشتری نیز برای هند به وجود می‌آورد زیرا تسلط طالبان بر افغانستان، موقعیت همه‌ی شبه‌نظامیان در منطقه از جمله گروه‌های تروریستی ضد هند را تقویت می‌کند.
چه باید کرد؟
طالبان در اولین دوره‌ی حکومتداری یعنی در سال‌های ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۱ م با انزوای بین‌المللی روبه‌رو شد و تنها سه کشور پاکستان، عربستان سعودی و امارات عربی متحده آن را به رسمیت شناختند.
اما به نظر می‌رسد که این بار اوضاع متفاوت است؛ زیرا قدرت‌های منطقه‌ای مانند چین، روسیه و ایران اعلام کرده‌اند که ممکن است با طالبان برای تأمین منافع خود همکاری کنند.
اگرچه برخی سیاست‌مداران هند پیشنهاد داده‌اند که چنانچه طالبان به عنوان یک «دولت مسوول» عمل کند، بهتر است که دهلی نو با آن‌ها روابط دیپلماتیک داشته باشد، اما برخی دیگر از جمله گوتام موخوپادایا، سفیر پیشین هند در افغانستان می‌گویند که اوضاع در افغانستان همچنان در حال تغییر و تحول است و به ثبات نرسیده؛ و در این شرایط، بهتر است که «منتظر ماند و تماشا کرد.»
به نظر مایکل کوگلمن، معاون برنامه‌ی آسیا در مرکز ویلسون مستقر در ایالات متحده، تنها گزینه پیش‌روی هند در حال حاضر برقراری ارتباط با طالبان است «هرچقدر هم که این انتخاب نامطلوب باشد.»
او می‌گوید: «دهلی نو می‌تواند دست‌کم با ایجاد روابط غیررسمی با طالبان، موقعیت خود را بهتر کند تا اطمینان حاصل شود که دارایی‌ها و سرمایه‌گذاری‌های این کشور در افغانستان به خطر نمی‌افتد.»