هم‌زمان با مذاکرات غیررسمی جاری در وین برای احیا برجام و زنده شدن امیدها در ایران برای بازگشت شرکت‌ها و سرمایه‌گذاران خارجی، شرکت‌های فرانسوی در روزهای اخیر درباره از سرگیری فعالیت در ایران حتا بعد از لغو تحریم‌های آمریکا ابراز تردید کرده‌اند.

در این میان شرکت نفتی توتال و شرکت پژو-سیتروئن، پی‌اس‌ای، که اخیراً به گروه چندملیتی خودروسازی «استلانتیس» پیوسته است، یکی تلویحاً و دیگری آشکارا گفته‌اند که از بیم مجازات‌های آمریکا قصد ادامه سرمایه‌گذاری در ایران را ندارند.
برخی تحلیل‌گران حوزه صنعت در ایران می‌گویند شرکت‌های فرانسوی به اصطلاح «بازارگرمی» می‌کنند و بنابراین موضع اخیر آن‌ها چندان قابل اعتنا نیست.
اما ترس این شرکت‌ها از تنبیه آمریکا بیهوده هم نیست چون در سال ۲۰۱۴، «ب‌ان‌پ پاریبا» که پولدارترین بانک فرانسه است، به دلیل تبادلات مالی غیرقانونی با چند کشور از جمله ایران، به پرداخت حدود ۹ میلیارد دلار به آمریکا جریمه شد. این بزرگ‌ترین جریمه خارجی آمریکا در پیوند با نقض تحریم‌های ایران بود.
از سال ۲۰۰۷ فعالیتی در ایران نداریم
از چند روز پیش در ایران شایعاتی در مورد انصراف شرکت خودروسازی پژو-سیتروئن فرانسه از ادامه فعالیت در ایران منتشر شده است. این در حالی است که انواع مختلف خودروهای پژو چند دهه است که در خیابان‌های شهرهای ایران حضور دارند و حتا در اوج دوران تحریم نیز قطعات دست چندم این خودرو اغلب از طریق شرکت‌های چینی تأمین می‌شده است.
شایعات پیرامون حضور خودروسازان خارجی در ایران گاه به اندازه اخبار واقعی اهمیت می‌یابد زیرا ممکن است بر قیمت و فروش خودروهای داخلی نیز تأثیر بگذارد.
با آن‌که شرکت پژو-سیتروئن فرانسه در سال ۲۰۰۷ م به دلیل تحریم‌ها به فعالیت خود در ایران پایان داد، ایران همچنان به تولید انواع خودروهای پژو ادامه می‌دهد. فرانسواز پیمه موازان، سخن‌گوی دفتر ارتباطات شرکت پی‌اس‌ای فرانسه در این زمینه گفت که این شرکت از سال ۲۰۰۷ به این سو به دلیل تحریم‌های آمریکا عملاً فعالیت خود را در ایران متوقف کرده است.
بازار آمریکا یا بازار ایران؟
از جمله شایعات درباره پژو در ایران آن است که این خودروساز فرانسوی از یک سو به دلیل دستیابی تازه به بازار آمریکا و یافتن منبع درآمدی بیشتر در این کشور و از سوی دیگر به دلیل نبود امنیت سرمایه‌گذاری در ایران به طور کلی، حتا در صورت لغو تحریم‌ها، تمایلی به بازگشت به این بازار بزرگ در خاورمیانه ندارد.
خودروهای پژو و سیتروئن در ایالات متحده حضور ندارند چون محصولات گروه پی‌اس‌ای در ایالات متحده تولید و فروخته نمی‌شود. اما استلانتیس که پی‌اس‌ای به تازگی به آن پیوسته، شامل ۱۶ برند از جمله ۵ خودروساز آمریکایی است. این ابرشرکت خودروسازی که از ادغام دو گروه پی‌آس‌ای و فیات‌-کرایسلر به وجود آمد، یک گروه چندملیتی است که مقر آن در آمستردام هلند است.
به این ترتیب شاید منطقی به نظر برسد که پی‌اس‌ای به عنوان شریک خودروسازان آمریکایی نتواند در شرایط تحریم و حتا پس از آن با ایران همکاری کند.
سلیمه رحماوی، مدیر ارتباطات بخش خاورمیانه و آفریقای شرکت پی‌اس‌ای فرانسه در پاسخ به پرسش کتبی خبرنگار با تأیید توقف همکاری با ایران اعلام کرد: «این گروه برای مطابقت با قوانین در حال اجرا در زمان مناسب گام برداشته و آن بخش از فعالیت‌های خود را که مشمول تحریم‌ها می‌شود متوقف کرده است.»
رحماوی در پاسخ به این پرسش که آیا پی‌اس‌ای پس از لغو تحریم‌ها به ایران بازمی‌گردد یا این‌که به دلیل همکاری جدیدش با آمریکا قصد چنین کاری را ندارد، گفته است: «نام تجاری پژو به عنوان یک برند جهانی در نظر گرفته می‌شود که در تمام قاره‌ها برای خدمات‌رسانی به مشتریان خود فعالیت می‌کند.»
این پاسخ کلی پی‌اس‌ای تکلیف قطعی پژو برای بازگشت به ایران را روشن نمی‌کند، اما گزاره «تمام قاره‌ها» احتمالاً حاوی این پیام تلویحی است که پژو قصد ندارد به خاطر ایران، از بازار آمریکا چشم بپوشد.
پی‌اس‌ای می‌گوید در سال ۲۰۱۸، ۱۷۵ هزار و ۳۰۰ دستگاه از خودروهای تولیدی خود را در آمریکای شمالی به فروش رسانده و برنامه‌اش این است که میزان فروش از ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۱ را به دو برابر و میزان سود خود در این بازه زمانی را به سه برابر افزایش دهد. این گروه در برخی کشورهای آمریکای لاتین از جمله برزیل فعالیت دارد و در مکزیک نیز با خودروسازان شریک ایالات متحده مشغول تولید است.
به ایران برنمی‌گردیم
شرکت نفتی توتال فرانسه که همواره یکی از بزرگ‌ترین سرمایه‌گذاران خارجی در ایران بوده است، تصمیم خود مبنی بر بازنگشتن به ایران را بسیار آشکارتر از پی‌اس‌ای اعلام کرده است.
ژان پیر اِسبرِر، مدیر مالی توتال حدود ۲۰ روز پیش در یک کنفرانس تلفنی به تحلیل‌گران اعلام کرد که این شرکت نفتی به دلیل نبود اطمینان در مورد تحریم‌های ایران، فعلاً قصد بازگشت به این کشور را ندارد.
خبرگزاری رویترز به نقل از این مقام توتال گزارش داده بود که این شرکت فرانسوی در شرایط حاضر اصولاً به رفع تحریم‌های آمریکا اطمینانی ندارد.
سه هفته بعد از انتشار این اظهارات، آناستازیا ژیوولینا، وابسته مطبوعاتی توتال در پاسخ به پرسش خبرنگار در همین مورد، با تأیید تلویحی سخنان قبلی گفت که حرف تازه‌ای درباره بازگشت به ایران ندارد و در واقع موضع توتال در این زمینه عوض نشده است.
امضای قرارداد میان شرکت توتال و بهران به تأسیس شرکت «به‌توتال» در ایران منجر شد. پس از امضای برجام و به ویژه با عرضه خودروهای رنو، تقاضا برای روغن موتور توتال مورد تأیید رنو به برند «الف» نیز بالا رفت، اما با خروج آمریکا از برجام و از سرگیری تحریم‌ها، توتال از نخستین شرکت‌های خارجی بود که از ایران خارج شد.
با رفتن توتال از ایران، نام شرکت به‌توتال به «به‌تام» تغییر یافت و این شرکت با تغییر نام محصولات خود، تولید روغن موتور را ادامه داد. این شرکت اکنون یکی از شرکت‌های ایرانی است که به رغم ادامه فعالیت در یک سال اخیر، نگاهی نیز به تصمیم توتال برای بازگشت یا انصراف از بازگشت به ایران دارد.
در این صورت بازار ایران تحویل گروه‌های مانند چپین، روسیه، آلمان و ایتالیا خواهد شد. که چین بیش از همه در این بازار حضور دارد.