حذف صفر و شوک اقتصادی
بهادر میرحسینی
طرح اصلاح پول ملی ایران اشاره به طرح حذف صفر و تغییر نام احتمالی واحد پولی ایران دارد. با توجه به تورم بالا در ایران و پایین آمدن ارزش پول ملی قرار بر حذف ۴ صفر، از پول ایران شده است. ریال که در سال ۱۳۰۸ به جای تومان، واحد پول رسمی ایران شد در میان مردم ایران کاربردی ندارد و مردم هنوز از تومان به عنوان واحد پولی استفاده میکنند.
هماکنون نام واحد پول اصلی ایران ریال و واحد پول فرعی تومان است. هر چند مردم و حتا مسوولان بیشتر از تومان استفاده میکنند. بنابراین تبدیل ریال به تومان جدای از صرف چند سد میلیارد تومان بودجه و عدم آمادگی روانی جامعه برای این کار چندان بد به نظر نمیرسد و بسیاری از معاملات و معامله گران را از بلا تکلیفی خارج میکند.
حذف 3 صفر از پول ملی کشور نیز به دلیل تورم بالا، حجم نقدینگی زیاد و استفاده از واحد تک رقمی تومان بدون یکای هزار پولی نیز عملاً منجر به حذف 3 صفر از پول ملی در معملات و مبدلات روزمره شده است.
بانک مرکزی ایران در اینباره اعلام کرده است: تورم انباشته ۴ دهه اخیر اقتصاد کشور موجب کاهش قدرت خرید واحد پول کشور شده است. این واقعیت در کنار محدودیتهایی که جهت چاپ اسکناس درشت وجود دارد منجر به گسترش قابل توجه حجم اسکناس در جریان شده است که تبعات آن استفاده از ارقام بزرگ در مبادلات ساده روزمره، مشکلات مرتبط در زمینههای محاسباتی و حسابداری دفاتر، ناامنی در حمل مقادیر زیاد پول حتا برای مبادلات روزمره، معطل شدن در صف بانکها و معضلات شمارش حجم بالای اسکناس و سکه، تغییر واحد پول کشور از ریال به تومان به دلیل بزرگ شدن ارقام پولی، اجبار در استفاده از ایران چک با توجه به مشکلات حقوقی ناظر بر آن، هزینه بالای چاپ و امحای اسکناسهای در جریان با توجه به حجم انبوه اسکناس و بالا بودن استهلاک اسکناس به دلیل نگهداری آن در حجم زیاد است اما در شرایط فعلی حذف همزمان هر دو که با حذف 4 صفر اتفاق میافتد میتواند آشفتگی بازار و در نتیجه به خطر افتادن معیشت مردم شود.
دولت ترکیه با حذف صفر از لیر توانست زمینهی مهار تورم افسار گسیخته که گهگاه تا 100 درسد میرسید را فراهم کند اما این اقدام در شرایط تحریم و عدم دسترسی به منابع حاصل از فروش نفت خام که در واقع تنها منبع اصلی درآمد کشور است اقتصادی مانند اقتصاد ترکیه به وجود نمیآورد بلکه ممکن است به اقتصادی مانند زیمبابوه و یا ونوزوئلا منجر شود. عدم اعتماد مردم به سیستم مالی، اقتصادی و بانکی به ویژه پس از عدم توانایی دریافت وجوه بر باد رفته در صندوقهای قرض الحسنه و موسسات مالی و شایعهی عدم فروش کاغذ و جوهر برای چاپ اسکناس به دلیل تحریمهای همه جانبه میتواند به این اتفاق دامن بزند. در واقع این اقدام تنها به حذف صفر منجر میشود نه اصلاح پول ملی!