از بیانیهی سیاسی تا درام مخاطبپسند
نمایش فیلم خورشید، ساختهی تازهی مجید مجیدی کارگردان نامدار ایرانی، در جشنوارهی فیلم ونیز توجه مخاطبان و به ویژه منقدان خارجی را به این فیلم جلب کرده است. مطلب زیر نگاه مختصری به نظر منتقدان دربارهی این فیلم دارد.
خورشید داستان علی ۱۲ سال و سه رفیق اوست که ناگزیرند برای گذران زندگی کار و گهگاه دزدی کنند. آنها تصمیم میگیرند برای برای عملی کردن نقشه پولدار شدنشان در مدرسهی خورشید ثبت نام کنند، مدرسهیی که مخصوص آموزش کودکان خیابان است.
پیتر دبروژ، منقد ورایتی با اشاره به اینکه «بچههای آسمان» مجیدی یکی از بهترین فیلمهای سدهی بیستم با موضوع کودکان بوده است، میگوید: فیلمساز با تقدیم فیلم تازه به ۱۵۲ میلیون کودکِ کار در جهان، از همان ابتدا میگوید که بیانیهیی سیاسی برای مخاطب دارد.
دبروژ مینویسند این ساختهی مجیدی داستان بچههایی را روایت میکند که «چالشهای کوچک آنها در ذهن خودشان به اندازهی کوهی بزرگ مینماید.»
و میافزاید که خورشید، با وجود مشکلات کوچکی در روایت، خوش سروظاهرتر از ساختههای قبلی کارگردانی است که کارنامهاش را به «نئورآلیسم اخلاقگرا اختصاص داده است.»
منتقد ورایتی بازی روحالله زمانی در نقش علی را تماماً باورپذیر میبیند اما معتقد است تماشاگران میتوانند ماجرا را حدس بزنند چون مجیدی چندان اهل پیچیدهسازی نیست.
نیکلاس باربر، منتقد نشریهی آنلاین ایندیوایر نیز فیلم تازهی مجید مجیدی را میستاید و آن را یک داستان «دیکنزوارِ مخاطبپسند» ارزیابی میکند. او خورشید را فیلمی پرکشش دربارهی کودکان فقیر و معلم درستکاری با بازی جواد عزّتی بر میشمارد که «اگر در آمریکای دههی ۸۰ ساخته شده بود، احتمالاً رابین ویلیامز نقشش را بازی میکرد.»
او نیز سکانس پر افتوخیز دزدی بچهها در ابتدای فیلم را میستاید، و از کاراکتر هاشم (علی نصیریان)، خلافکار کفتربازی که تهدیدهای خونسردانه دارد تعریف میکند و دربارهی سکانسی که علی در آن به دنبال گنج، زیر مدرسه تونل میکند، به طنز مینویسند افرادی که از فضای بسته میترسد نباید این فیلم را ببیند اما باربر تأکید میکند که خرده روایتهای زیادی که در زمان ۹۹ دقیقهیی فیلم گنجانده شده است، گاه چنان بیربطاند که تماشاگر متوجه نمیشود چه پیش آمده است. پخشکنندگان خارجی فیلم خورشید احتمالاً از آن رو عنوان «بچههای آفتاب» را برای آن انتخاب کردهاند که برای مخاطب یادآور شاهکاری چون «بچههای آسمان» باشد.
دبورا یانگ، منتقد هالیوود ریپورتر مینویسد مجیدی، با مضمون کودکان بیبضاعت فیملهایی خیره کننده و احساسبرانگیز ساخته است و خورشید یکی از آن فیلمهاست و پیشبینی میکند که این فیلم در جشنوارهی ونیز امسال پیشتاز باشد.
او نیز مانند دیگر منقدان بر پیشینهی دشوار و نقشآفرینیهای خیرهکنندهی نوجوانان نابازیگر فیلم انگشت میگذارد و از کاراکتر معلم خوب آن نیز تمجید میکند.
مرتضا کوهمسکن، منتقد نشریهی سلام نو در ایران نیز به استفادهی هوشمندانهی مجیدی از نور برای بیان حال و احساس شخصیتهایش اشاره میکند و نیز نقش فیلمنامهی قوی کار را که به یاری نیما جاویدی نوشته شده برجسته میکند. وی تنها نقطه ضعف فیلم را خردهروایتهای پایانی آن میداند.
فیلم خورشید موفق شد جایزهی بهترین فیلم و بهترین فیلمنامه را از سیوهشتمین جشنوارهی فیلم فجر دریافت کند و شرکت پخشکنندهی این فیلم اکنون به دنبال کسب مجوز نمایش آن در ایالات متحده است.