از سندروم هاوانا چه میدانیم؟
بیماری مرموزی به نام «سندروم هاوانا» که نخستین بار در اواخر سال ۲۰۱۶ م دیپلماتهای آمریکایی را در سفارت این کشور در هاوانا درگیر کرد، در تازهترین برونداد خود به سراغ کارکنان سفارت ایالات متحده در بوگوتا، پایتخت کلمبیا رفته است.
قربانیان از بروز ناگهانی طیف وسیعی از علائم مانند سردرد، تهوع، از دست دادن حافظه و سایر مشکلات شناختی خبر دادهاند؛ علائمی که پزشکان را برای تشخیص ماهیت اصلی این سندروم سردرگم کرده است.
با گزارش ابتلای تعدادی از کارکنان سفارت آمریکا در بوگوتا، مجموع شمار دیپلماتهای این کشور که در روسیه، چین، آلمان، استرالیا، تایوان، ازبکستان، هند و حتا خود ایالات متحده به این سندروم مبتلا شدهاند، به حدود ۲۰۰ تَن رسیده است.
ایوان دوک، رئیس جمهوری کلمبیا نیز با تأیید گزارشهای منتشر شده در مورد مشاهده این سندروم در میان اعضای پنج خانواده کارکنان سفارت آمریکا در بوگوتا، اعلام کرد که تحقیق در مورد شیوع این سندروم در پایتخت کلمبیا به تیم تحقیق ایالات متحده واگذار شده است.
خبر شیوع سندروم هاوانا در میان کارکنان سفارت آمریکا در بوگوتا یک هفته پیش از سفر آنتونی بلینکن، وزیر خارجه ایالات متحده به کلمبیا منتشر شده است.
اواخر سال ۲۰۱۶ م تعدادی از افسران سیا که در سفارت آمریکا در هاوانا مستقر بودند از بروز احساس خستگی شدید و حالت تهوع گلایه کردند. اسکنهای مغزی، آسیب بافتی را نشان داد که معمولاً در بیماران مبتلا به ضربه مغزی پس از انفجار بمب یا تصادف اتومبیل مشاهده میشود. در حالی که مقامات آمریکایی به دنبال شناسایی دلایل بروز این آسیب بودند، دولت اوباما بسیاری از کارکنان سفارت این کشور در هاوانا را تخلیه کرد.
این در حالی بود که ایالات متحده و کوبا به تازگی روابط دیپلماتیک خود را پس از چندین دهه خصومت ترمیم کرده بودند و برخی از ناظران حدس میزدند که این حوادث در نتیجه حملاتی با هدف تخریب روابط آمریکا و کوبا رخ داده است. البته مقامات کوبا آن زمان هرگونه دخالت یا اطلاع از این بیماری را تکذیب کردند.
از آن زمان، موارد مشکوک به سندروم هاوانا در بین دیپلماتها و مأموران اطلاعاتی ایالات متحده در سایر کشورها نیز گزارش شده است؛ حتا سال گذشته گزارشهایی مبنی بر بروز علائم این سندروم در دو مقام کاخ سفید در نزدیکی محوطه کاخ سفید منتشر شد.
محققان در ابتدا معتقد بودند که یک سلاح صوتی باعث بروز علائم غیرقابل توضیح سندروم هاوانا شده است. یک ارزیابی پزشکی دیگر نیز در سال ۲۰۱۸ این نظریه را مطرح کرد که این بیماری میتواند نتیجه قرار گرفتن در معرض ریزموجها یا امواج میکروویو باشد.
برخی از ناظران نیز معتقدند که سندروم هاوانا میتواند پیآمد ناخواسته مأموریت جمعآوری اطلاعات توسط یک دولت خارجی باشد. بر همین اساس، انگشت اتهام به سوی روسیه نشانه رفت ولی تا کنون هیچ مدرکی علیه مسکو علنی نشده و روسیه نیز دخالت در این حوادث را رد کرده است.
جو بایدن، رئیس جمهوری آمریکا در واکنش به ادامه سرایت سندروم هاوانا در میان دیپلماتهای ایالات متحده، قانونی را برای حمایت مالی از قربانیان این بیماری مرموز و جبران خسارت وارده به آنها امضا کرد.
سندرم هاوانا مجموعه ای از علائم و نشانههای پزشکی است که توسط کارمندان سفارت ایالات متحده و کانادا در کوبا گزارش شده و قدمت آن به اواخر سال ۲۰۱۶ و همچنین متعاقباً در برخی از کشورها، از جمله ایالات متحده گزارش شده است.
در سال ۲۰۱۷، دونالد ترامپ کوبا را به انجام حملات نامشخص باعث این علائم متهم کرد. ایالات متحده در پاسخ پرسنل سفارت خود را به حداقل رساند. در سال ۲۰۱۸، دیپلماتهای آمریکایی در چین مشکلات مشابه مشکلات گزارش شده در کوبا را گزارش کردند، همانطور که مأموران مخفی سیا که برای مقابله با عملیات مخفی روسیه در کشورهای دیگر با آژانسهای شریک کار میکردند.
مطالعات بعدی در مورد دیپلماتهای آسیب دیده در کوبا، که در ژورنال JAMA در سال ۲۰۱۸ منتشر شد، شواهدی را نشان داد که دیپلماتها نوعی آسیب مغزی را تجربه کردهاند، اما علت آسیبها را مشخص نکردهاند. در حالی که اتفاق نظر متخصصین در مورد علت علائم وجود ندارد، یکی از نویسندگان همکار مطالعه JAMA سلاحهای مایکروویو را «مظنون اصلی» این پدیده دانست. کمیته تخصصی آکادمیهای ملی علوم، مهندسی و پزشکی ایالات متحده در دسامبر سال ۲۰۲۰ به این نتیجه رسید که انرژی مایکروویو (بهطور خاص، انرژی پالسی هدایت شده) به نظر میرسد منطقیترین مکانیسم در توضیح این موارد در میان مواردی است که کمیته هر کدام علت احتمالی همچنان حدسی است. سرویسهای اطلاعاتی آمریکا در مورد علت سندرم هاوانا به توافق یا تصمیم رسمی نرسیدهاند، اما منابع ناشناس در اطلاعات و دو دولت ریاست جمهوری سوظن را به مطبوعات نسبت به مسوولیت اطلاعات ارتش روسیه ابراز داشتهاند.
در آگوست ۲۰۱۷، گزارشهایی مبنی بر اینکه آمریکاییها و کاناداییهایی در اواخر سال ۲۰۱۶ در کوبا دچار مشکلات بهداشتی غیرمعمول و غیرقابل توجیهی شدهاند آغاز شد. تعداد شهروندان آمریکایی که از ژوئن ۲۰۱۸ علائم را تجربه کردهاند ۲۶ نفر بود.