انتخابات در بوسنی، کشوری با پیچیدهترین ساختار سیاسی در اروپا
انتخابات پارلمانی در بوسنی و هرزگوین برگزار میشود. این کشور دارای پیچیدهترین ساختار سیاسی در اروپاست.
ماجرا چیست؟
مردم بوسنی و هرزگوین در حالی به پای صندوقهای رای میروند که کشورشان شاهد آمار بالای بیکاری و فساد است، چیزی که سبب فرار روزافزون مغزها از این کشور شده است.
کارشناسان بر این باورند که مسوولان سیاسی بوسنی از اداره کردن مسایل روزمره کشور و ارایهی خدمات به شهروندان غافل شده است و بر مسألهی اختلافهای قومیتی که در دههی ۱۹۹۰ به جنگ داخلی انجامید، بیش از حد متمرکز شدهاند.
نظام حکومتی بوسنی چگونه عمل میکند و چرا این قدر پیچیده است؟
نظام کنونی بوسنی و هرزگوین محصول توافق صلحی است میان صربهای بوسنی از یک سو و مسلمانان و کرواتهای این کشور از سوی دیگر که به جنگ داخلی ۱۹۹۲ تا ۱۹۹۵ پایان داد. اکنون قرار است در بوسنی انتخاباتی برگزار شود که در نتیجه آن ترکیب مجلس و ریاست جمهوری این کشور روشن خواهد شد اما شیوهی آن با روش رایج در کشورهای دیگر اروپایی بسیار متفاوت است.
بوسنی و هرزگوین در حال حاضر به دو قسمت تقسیم شده است: فدراسیون بوسنی و هرزگوین که شامل بوسنیاییها و کرواتهای عمدتاً مسلمان است و جمهوری صربسکا که شامل شهروندان صربیتبار این کشور است. رییس جمهوری و اعضای مجلس این دو حکومت به طور جداگانه در انتخابات برگزیده خواهند شد.
فدراسیون بوسنی و هرزگوین خود به ۱۰ استان دیگر تقسیم میشود که هر کدام مجلس و دولت خود را دارد.
در این کشور حتا رییس جمهوری ملی هم از طریق توافقی انتخاب میشود. به این ترتیب که به جای یک رییس جمهوری، یک شورای سه نفره وجود دارد که هر کدام از اعضای آن نماینده یک گروه از قومیتهای کشور یعنی بوسنیاییها، کرواتها و صربها هستند.
بازیگران صحنهی سیاست بوسنی کدامند؟
بازیگران اصلی صحنهی سیاست بوسنی و هرزگوین چه کسانی هستند؟ رییس جمهوری ملی که نمایندهی کشور در صحنهی بینالمللی است، طبعاً دارای مقامی است که بیش از بقیه به چشم میآید. بیش از ۱۲ نامزد برای کسب سه پست اصلی در درون شورای ریاست با یکدیگر رقابت میکنند. ملادن ایوانیچ، رییس کنونی شورای ریاست جمهوری و میلوراد دودیک که به نظر میرسد اقبال بیشتری نسبت به بقیه داشته باشد، به نمایندگی از صربهای بوسنی نامزد شدهاند. دودیک در کارزار خود برای کسب خودمختاری بیشتر و حتا جدا شدن منطقهی صربنشین بوسنی از این کشور تبلیغ میکند.
دراگان کوویچ به امید پیروزی برای نمایندگی کرواتهای بوسنی نامزد انتخابات شده است و به مانند دودیک او هم مایل است منطقهیی خودمختار در بوسنی بسازد که کرواتها خودشان بر آن حکومت کنند.
زلیکو کومسیچ که تمایلات ضد ناسیونالیستی دارد، رقیب اصلی این دو نامزد به شمار میرود. یاسمین مویانوویچ، تحلیلگر مسایل سیاسی بوسنی بر این باور است که بوسنیاییها احتمالاً میان شفیق جعفروویچ و فخرالدین رادونچیچ یکی را برخواهند گزید. رادونچیچ یک سرمایهدار مالک رسانه است که او را برلوسکونی بوسنی هم مینامند. او در نظرسنجیها پیشتاز است اما از سوی دیگر، برخی او و حزب متبوعش را به داشتن پیوندهایی با جرایم سازمان یافته متهم میکنند.
جعفروویچ هم حزبی رییس جمهوری فعلی باقر عزت بگوویچ، یکی از سه عضو شورای ریاست جمهوری کنونی است. در واقع از میان اعضای کنونی شورای ریاست جمهوری، تنها باقر عزت بگوویچ برای نامزدی در این دوره ثبت نام نکرده است.
مشکلات اصلی کشور چیست؟
نرخ بیکاری جوانان در بوسنی در سال گذشته به رقم بسیار بالای 8/54 درسد رسید، چیزی که قطعاً با مشکل دیگر کشور یعنی فساد نهادینه شده در کشور در پیوند بوده و سبب مهاجرت بسیاری از افراد از کشور شده است.
کارشناسان بوسنی میگویند نظام سلامت در این کشور در حال فروپاشی است، زیرساختهای عمومی با مشکل روبهرو هستند و کیفیت آموزش در حال سقوط آزاد است.
فرار مغزها از کشور در ۴ سال اخیر چنان گسترده و فاجعهبار بوده است که همهی احزاب سیاسی کشور مجبور شدهاند به عنوان یک معضل ملی به آن بپردازند.
یاسمین مویانوویچ میگوید: کاهش نرخ رشد جمعیت در بوسنی به این مشکل دامن زده است. ما در کوتاه مدت با یک ریزش جمعیتی بزرگ مواجه خواهیم شد اما از این مشکلات عملاً و به صورت صورت هدفمند صحبتی نمیشود. گفتمان سیاسی حول محور ناسیونالیسم، ترس واهی از دشمن و ناسیونالیسم
افراطی میچرخد. شعار احزاب ملیگرا یکی از این دو است: طرف مقابل را میکشیم؛ یا نمیگذاریم طرف مقابل شما را بکشد.
آلیدا وراسیچ، یک تحلیلگر سیاسی دیگر و بنیانگذار اتاق فکر پوپولاری میگوید: بیتفاوتی رایهندگان و سیاست نامزدها که فقط به دنبال جمع کردن رای هستند نشان میدهد که قرار نیست چیزی در آینده این کشور تغییر کند. باید به دولت فشار بیشتری وارد کرد. نامزدها فقط میخواهند به قدرت برسند یا در قدرت بمانند، انگار نه انگار که به عنوان مقام سیاسی باید کاری برای بوسنی بکنند، کشوری که در دههی ۹۰ درگیر جنگ بوده است و فوقالعاده شکننده است.
هنوز حدود ۷ هزار نفر از همهی قومیتها از آوارگان جنگ داخلی بوسنی در اردوگاههای موقت در این کشور به سر میبرند.
فساد در بوسنی در چه حدی است؟
یکی از ناظران انتخابات بوسنی روز پنج شنبه ۱۳ مهر اعلام کرد که آغاز کارزار انتخاباتی در بوسنی با موارد بی سابقه فساد، نقض حقوق تبلیغاتی نامزدها، سوء استفاده از اموال عمومی و سخنان نفرت پراکنانه همراه بوده است. سخنان نامزدها در برخی موارد حاوی مطالب تند قومیتی با اشاره به جنگ سه ساله بوسنی بوده است. این رویدادها بار دیگر موضوع پیوستن بوسنی به اتحادیهی اروپا و ناتو را مورد تردید قرار داده است.
از سوی دیگر گزارشهایی در دست است که نشان میدهد احزاب نمایندهی صربها، مسلمانان و کرواتهای بوسنی در انتخابات پیش رو اقدام به خریدن آرا کردهاند. نامزدهای همهی احزاب به سراغ کارکنان دولت رفته و با تشویق آنها به رای دادن به نفع خود، برخی خدمات دولتی از جمله معاینات پزشکی را در اختیار آنان قرار دادهاند.
ایوانا کورایلیچ، مسوول برنامهی ناظران شفافیت انتخاباتی در بوسنی میگوید این فساد سیاسی به حدی است که فعالیت احزاب سیاسی کاملاً با کارهای دولتی مخلوط شده است. به گفتهی او این حد فساد آشکار از جنگ بوسنی در دههی ۹۰ تا کنون سابقه نداشته است.
تهدیدها و حملات مستقیم به افراد نیز از جمله حربههایی است که احزاب سیاسی بوسنی برای به دست آوردن رای از آن استفاده میکنند. همهی این موارد در گذشته نیز در این کشور وجود داشته است اما هرگز تا این حد آشکار نبوده است.
آیا امیدی برای بهبود وضعیت در بوسنی هست؟
مویانوویچ، تحلیلگر سیاسی دانشگاه الون آمریکا میگوید تا زمانی که کوویچ و دودیک اوضاع سیاسی در بوسنی را به کنترل در نیاورند وضعیت در این کشور اصلاح نخواهد شد. به باور این کارشناس هر دو این شخصیتهای سیاسی باید بدون در نظر گرفتن قومیت، نسبت به بهتر کردن اوضاع در کل کشور اقدام کنند.
دودیک زمانی که در سال ۱۹۹۸ وارد صحنهی سیاست بوسنی شد، برای آمریکا و اتحادیهی اروپا چهرهی ناشناختهیی بود. او قدرت را از دست داد اما در سال ۲۰۰۶ مجدداً به قدرت بازگشت و این بار به چهرهیی ملی گرا و افراطی بدل شد. او نه تنها نسلکشی سربرنیتسا در جریان جنگ بوسنی را انکار کرد، بلکه هر گونه جنایت جنگی نیروهای ناسیونالیست صرب در آن جنگ را نیز منکر میشود. برای همین انتظار نمیرود که او به سادگی دست از قدرت بردارد و پیوند خود با روسیه را قطع کند.
آیا اوضاع درست خواهد شد؟ مویانوویچ در این مورد بسیار بدبین است. او بوسنی را کشوری در حال ورشکستگی میداند که امید چندانی به نجات آن نیست. به گفتهس او جامعهی جهانی و به ویژه اتحادیهی اروپا فکر اصلاح بنیادین قانون اساسی و ساختار سیاسی در بوسنی را به کلی رها کردهاند.
اکنون باید دید که نتیجه انتخابات میتواند امیدی را برای آغاز اصلاحات در بوسنی روشن کند یا اینکه رقابتهای ناسالم بر سر قدرت سیاسی همچنان دامنگیر این کشور حوزهی بالکان خواهد ماند.