در کشور ما سال‌هاست که اقتصاد به سیاست داخلی و خارجی یارانه می‌دهد

حجت‌الاسلام والمسلمین حسن روحانی در اولین کنفرانس اقتصاد ایران گفت: این کنفرانس اقتصادی را در اولین روز هفتۀ وحدت اسلامی و روزی که طبق روایت اهل سنت و برخی محققین شیعه، امروز روز ولادت آن حضرت است به فال نیک می‌گیریم.

وی با تأكید بر این‌كه بی‌تردید در آیین مقدس اسلام به همان اندازه که به معنویت و اخلاق و آخرت تأکید شده به دنیا، کار، تلاش و پیش‌رفت مالی نیز توصیه شده است، اظهار داشت: بی‌تردید در آیین مقدس اسلام بیاناتی بسیار حایز اهمیت است و کار، تلاش و پیشه برای زندگی مادی و معیشت روزمره هم‌وزن جهاد در راه خدا تلقی شده است.
رییس دولت یازدهم با بیان این‌که اسلام آیینی است که به ما می‌گوید از رحمت خدا دور باد کسی که زمین و آب دارد و از فقر می‌نالد، تصریح كرد: بیان بسیار صریح و روشن برای کار و تلاش در اسلام وجود دارد. در اسلام عملی مورد امضا است که عمل سالم، صالح، ‌بی‌نقص و عیب، شایسته و کامل و با اتقان باشد. انبیا و پیامبران الهی همه فعالیت اقتصادی داشتند یا دام‌داری و کشاورزی و یا صنعت و کشتی‌سازی برای نجات در شرایط خطر جامعه.
روحانی ادامه داد: نمی‌توان گفت چون دین ما، دین اسلام است پس در زمینۀ اقتصادی کم گذاشتیم و معنویت باید بالا برود. معنویت و مادیت، دنیا و آخرت، کار و تلاش برای رفاه خود و خانواده و جامعه در کنار اخلاق، پاکی و تقوا همه در یک مسیر قرار دارد.
رییس شورای عالی اقتصاد با اشاره به این‌که دولت یازدهم کار خود را در شرایط خاص اقتصادی آغاز کرد که تیتر آن رکود تورمی بود، تأکید کرد: شاید تیتری گویا برای وضعیت اقتصادی همین ركود تورمی باشد. دو سال پی‌آپی رشد اقتصادی کشور منفی 8/6 و منفی 9/1 بود. کشور از لحاظ تورم از مرز 40 درسد عبور کرده بود و از لحاظ بازار پولی شرایط ارزی در تلاطمی قرار داشت که پیش‌بینی آینده را دشوار می‌کرد.
وی با بیان این‌که دولت در این دوران دارای بدهی‌های هنگفتی به نظام بانکی، پیمان‌کاران و شرکت‌های متنوع بود، خاطرنشان كرد: دولت در شرایطی بود که از لحاظ روابط و سیاست خارجی خرید و فروش آن‌چه را که می‌خواست با مشکل هم‌راه می‌دید و ده‌ها مشکل دیگر که در زندگی روزمره مشاهده می‌شد.
رییس جمهور افزود: در آن شرایط کار آغاز شد. از طرفی اقتصاد ما در آغاز این دولت و ماه‌های قبل از آن به گونه‌یی نبود که اشتغال‌زا باشد. ما در زمینۀ اشتغال مشکلات فراوانی داشتیم اگر بخواهیم کل کشور را در یک بازۀ 10 ساله از 84 تا 93 بررسی کنیم تعداد شاغلین ما از 6/20 میلیون نفر به 5/21 نفر رسیده که این نشان می‌دهد اقتصاد ما، اشتغال‌زا نبوده است.
روحانی با یادآوری این‌كه باید دید مشکلات اقتصاد ما چیست؟ ابراز داشت: در سال‌های قبل در دورانی در دهۀ 80 مخصوصاً نیمۀ دوم آن، درآمد ارزی ما بسیار خوب بود اما بین سال‌های 85 تا 90 اشتغال خالص ما تقریباً صفر است که این نشان می‌دهد تنها با درآمد ارزی و فروش نفت مشکلات‌مان حل و فصل نمی‌شود.
رییس دولت تدبیر و امید بزرگ‌ترین مشکل دولت از روز اول را مواجهه با عدم استفاده و عدم بهره‌برداری از نظرات کارشناسان برشمرد و اضافه كرد: مهم‌ترین معضل ما در بخش اقتصادی این بود که از دانش‌مندان، دانشگاهیان، محققان و صاحبان تجربه سوال نکردیم. مشخص است که خوددرمانی یک روز حال آدم را خوب و یک روز نیز حال آدم را بدتر می‌کند. اقتصاد ما در مقطعی به دنبال خود درمانی بود. در اقتصاد سالم هم نمی‌توانیم از کارشناس استفاده نکنیم. در اقتصاد رو به راه و دارای رشد پایدار نمی‌توان از نظرات کارشناسان استفاده نکرد.
وی با بیان این‌که اولین تصمیم دولت یازدهم این بود که در هر قدمی که در بخش‌های‌ اقتصادی برمی‌دارد با صاحب‌نظران مشورت کند، یادآور شد: البته گاهی تصمیماتی گرفته می‌شد که اقتصاددانان مستقیماً برای من نامه‌یی می‌نوشتند یا ایمیل می‌زدند و استفاده می‌کردم و حتا اگر هم استفاده نمی‌شد از نظرات صاحب‌نظران آگاه می‌شدیم.
رییس جمهور با بیان این‌که تضارب آرا همیشه مفید است، ابراز داشت: چیزی که از این کنفرانس از محققان، اندیش‌مندان و دانشگاهیان می‌خواهیم این است که بر روی میز دولت، راه حل‌های مختلفی قرار گیرد. وقتی به راه‌حل‌هایی که گاهی از سوی برخی کارشناسان نوشته می‌شود، نگاه می‌کنیم با راه حل‌هایی که من در زمان دانش‌جویی‌ام یعنی در دهۀ 40 یعنی در درس اقتصاد می‌خواندم، فرقی ندارد در حالی‌که اقتصاد بسیار تحول یافته است.
روحانی با تأکید بر این‌که باید راه حل‌های ما نوتر، بومی‌تر، کارشناسی ‌شده‌تر باشد، بیان کرد: گاهی راه ‌حل‌هایی می‌آید که اگر توجه کنیم می‌بینیم که ترجمۀ یک مقاله است که هر چند آن هم خوب است.
رییس شورای عالی اقتصاد ادامه داد: در کشور ما سال‌هاست که اقتصاد به سیاست داخلی و خارجی یارانه می‌دهد تا کی می‌خواهیم این کار را بکنیم؟ یک دهه برعکس کنیم و ببینیم چه می‌شود و از سیاست داخلی و سیاست خارجی به اقتصاد یارانه بدهیم تا مشاهده کنیم مردم، زندگی و معیشت‌شان چگونه خواهد شد.
وی با اشاره به قانون اساسی تأکید کرد: من به عنوان مسوول اجرای قانون اساسی دوست دارم که یک اصل عملی شود و آن این است که قانون اساسی به ما می‌گوید یک ماده یا یک قانون به جای تصویب در مجلس به آرای عمومی گذاشته شود و ببینیم که مردم چه نظری خواهند داشت.
رییس دولت یازدهم ادامه داد: یک بار هم که شده، یک مسئلۀ بسیار مهم که برای مردم اهمیت دارد را با مردم در میان بگذاریم. ممکن است اختلافی باشد، نظرها یک‌سان نیست اما باید از سایر نهادها بپرسیم مثلاً از مجلس بپرسیم، البته اهلاً و سهلاً ما به مجلس احترام می‌گذاریم اما هر 10 سالی یک بار از مردم سوال بپرسید؛ یک بار بپرسید چرا اصل اساسی قانون اساسی اجرا نشده است؟
روحانی با بیان این‌كه ما بیاییم برای توجه به اصل قانون اساسی مدتی بیش‌تر به اقتصاد توجه کنیم، عنوان كرد: فقط از اقتصاد یارانه نگیریم، چیزی نمی‌خواهد به اقتصاد بدهیم. اقتصاد ما بیش‌تر سیاسی است تا اقتصادی محض یا با سیاست خارجی تلفیق دارد یا با سیاست داخلی. شما می‌گویید از همه مالیات بگیریم کاملاً درست است، نمی‌شود نهادی کار اقتصادی کند و مالیات ندهد اما تا اسم نهاد خاصی را می‌آوریم که مالیات بدهد ببینید که بساطی به پا می‌شود.
رییس جمهور افزود: باید بگویم در این دولت، مصالح مردم را بدون واهمه و بدون ترس از هیچ نهادی انجام می‌دهیم. اگر لازم باشد لایحه‌یی به مجلس تقدیم می‌کنیم.
وی با بیان این‌که سیاست داخلی‌ برخی امور بسیار قوی است، گفت: اقتصاد با انحصار پیش‌رفت نمی‌کند. اگر تولیدکننده من هستم و شما هم فقط مجبور به خریداری از من هستید، باید سلمان و ابوذر بود که کار درست را انجام داد. بنابراین اقتصاد باید از انحصار نجات پیدا کند. اقتصاد باید در صحنۀ رقابت حضور یابد، از رانت نجات یابد، شفافیت داشته باشد، دستگاه‌های اجرایی به صورت شفاف برنامه‌های خود را روی سایت بگذارند.
رییس دولت تدبیر و امید با تأكید بر این‌كه همۀ مردم از آمار و ارقام و طرح‌ها در یک لحظه باید با خبر باشند، یادآور شد: این‌جا پسرخاله نداریم. اگر شفافیت نبود، رانت نبود، می‌توانستیم با فسادی که همه جا ریشه دوانیده مقابله کنیم.
روحانی با اشاره به این‌که در اقتصاد باید به حواشی توجه کنیم، تصریح كرد: اقتصاد حواشی دارد. سیاست داخلی، سیاست خارجی، بسته‌های سیاستی این‌ها همه حواشی اقتصاد هستند. البته در درس طلبگی به ما گفته‌اند علیکم بالمتون ولاحواشی البته این‌جا باید بگویم علیکم بالحواشی چرا که اقتصاد حواشی دارد.
رییس شورای عالی اقتصاد با یادآوری آغاز حرکت دولت در عرصۀ اقتصادی خاطرنشان كرد: هر چه دست‌آورد داریم مربوط به استفاده از نظرات صاحب‌نظران، کارشناسان، دانشگاهیان، کارآفرینان، صاحبان تجربه و مهم‌تر از همه اعتماد مردم به عنوان مهم‌ترین سرمایۀ اجتماعی در اقتصاد است و البته با حمایت رهبر تا دست به دست هم دهند، توانستیم یک گام به جلو برداریم.
وی تأكید كرد: حواسمان برای جذب اعتماد مردم جمع است، مهم است دولت بدون مشورت علمی کاری انجام نمی‌دهد اما قبل از آن‌که دولت نظر مردم را بداند تصمیمی نمی‌گیرد.
رییس جمهور ابراز داشت: در عین حال در مسایل ملی رشد پایدار خواهیم داشت. امروز بعد از کنترل تورم نسبت به سال قبل از آن هم در فصل اول و هم فصل دوم رشد داشته‌ایم. در مجموع 6 ماه، حدود 4 درسد رشد داشته‌ایم. احساس ما هم این بود که این رشد امیدوار کننده است و در مسیر رشد، عبور از رکود و تا رسیدن به رونق مورد نظر هنوز فاصله داریم.
رییس دولت یازدهم با اشاره به این‌که کاهش تورم باید به صورت مستمر باشد تا به نقطۀ قابل قبول برسیم، گفت: مهار تورم با قدرت در سال 93، 94 و 95 ادامه یافت و در سال 96 که پایان دولت یازدهم است هدف‌گذاری ما تک‌رقمی ‌شد. لذا برنامه‌ریزی ما این است با اصلاح نقص‌ها مردم کمک کنند به هدف برسیم چرا که کم‌تر کشوری است که الآن تورم دو رقمی داشته باشد. تورم‌ها دو رقمی نیست. چند کشوری است که تورم دو رقمی داشت که ایران یکی از آن‌هاست.
وی اضافه كرد: در کشور تورم مهار شد اما باز برگشت رشد شروع شد اما باز متوقف شد. در مسئلۀ تورم و رشد مهم استمرار آن است توسعه باید مستمر باشد. نمی‌شود گفت توسعه و رشد می‌خواهیم اما سیاست خارجی منقبض باشد. تجربه بشری نشان داده کشور با انزوا رشد نمی‌کند.
رییس شورای عالی امنیت ملی با بیان این‌كه ما از اصول دست برنمی‌داریم، اظهار داشت: کسی در مذاکره از اصول و آرمان سخن نمی‌گوید، همان‌طور که آن‌ها هم در مذاکره از اصول و آرمان‌شان سخن نمی‌گویند. در دنیای امروز بحث منافع، تهدیدها، فرصت‌ها، منافع مشترک و مسایلی از این دست در بحث سیاست خارجی است.
روحانی افزود: مگر در پیش‌رفت مرحلۀ اول در توافق ژنو آرمان و اصول معامله کردیم؟ خیر. حرف زدیم توافق کردیم. خواستی داشتیم آن‌ها هم خواستی داشتند. معنای مذاکرات یعنی همین. پلی بین خواست طرف و خواست ما وصل شود. در ژنو بخشی از تحریم‌ها برداشته شد.
رییس دولت دولت تدبیر و امید در مورد توافق ژنو و بحث هسته‌یی یادآور شد: آن‌جا برای پیش بردن منافع ملت، تصمیم گرفتیم آن اندازه از غنی‌سازی که نیاز نداریم را متوقف کنیم چراکه آرمان ما به قلب ما بسته است نه به سانتریفیوژ.
وی با تأكید بر این‌كه یقین کنید اگر هر کجا مشکل عمده‌یی باشد به صراحت به مردم می‌گوییم، تصریح كرد: در این مسئله تردید ندارم. واهمه‌یی هم ندارم.
به عنوان رییس جمهور به مردم قول می‌دهم هر مشکلی که باشد با مردم در میان بگذارم اما در بسیاری از مواقع امور و نوع حرکت باید با هم‌آهنگی و هم‌کاری باشد چرا که همه چیز در دست دستگاه اجرایی نیست، دیگران هم هستند ‌آن‌ها هم تأثیرگذارند.
رییس جمهور تأکید کرد: مگر در اقتصاد، دولت می‌تواند هر تصمیمی بگیرد. بعضی جاها قانون داریم. مجلس است و شورای نگهبان نیز حتا بر مصوبات مجلس نظارت دارد. قوۀ قضاییه هم باید در کنار 3 نهاد دولت و مجلس و شورای نگهبان باشد وگرنه کار پیش نمی‌رود. همۀ ما باید از چارچوب اصلی که چارچوب رهبری است، پیروی کنیم.
روحانی با طرح این سوال كه مگر می‌شود در کشور به شکل جدا جدا کار کرد، خاطرنشان كرد: برخی به ما می‌نویسند یا با تلفن پیغام می‌دهند که به رییس
جمهور بگویید چرا فلان کار نشد و یا چرا فلان کار صورت گرفت. کاری نبوده که ما به مردم گفته باشیم و شروع نکنیم اما برای به پایان رسیدن این کارها نیاز داریم با یک‌دیگر هم‌کاری کنیم.
رییس دولت یازدهم با یادآوری شرایط كشور و منطقه ابراز داشت: شرایط ما در کشور و منطقه به ما حکم می‌کند که امروز وحدت و اتحاد بیش‌تری داشته باشیم و از مشکلات عبور کنیم. علا‌رغم همۀ مشکلات من به آینده امیدوارم. اگر ملت یک‌پارچه در صحنه باشد و دولت را خادم خود بداند و از سوی دیگر، دولت نیز مردم را صاحب اختیار بداند کافی است. ما سرور نداریم که دولت بگوید من تصمیم می‌گیرم. دولت خادم مردم است. نمی‌شود مردم نیز بگویند به ما چه دولت باید کار انجام بدهد. ما نمایندۀ مردم هستیم و باید کمک کنیم.
وی با اشاره به این‌که در ماه‌های اخیر با پدیدۀ جدیدی هم‌چون کاهش قیمت نفت مواجه شدیم، عنوان كرد: البته در سال‌های 66، 67، 77 و 78 نیز شاهد حوادث این‌گونه بوده‌ایم و در مقاطعی قیمت نفت مرتباً کاهش پیدا کرده است. ذات نفت این است که به دلیل تولید کننده و مصرف ‌کننده هر چه در دنیای صادرات و ارتباط با دنیا قوی‌تر باشیم دیگر آسیب نمی‌بینیم. اقتصاد مقاومتی نیز همین است.
رییس شورای عالی امنیت ملی ادامه داد: اگر در ارتباط دنیا قوی باشیم امنیت ملی‌مان تقویت می‌شود. گذشت زمانی که می‌گفتند اگر سرمایه‌دار خارجی به ایران بیاید، استقلال ایران به خطر می‌افتد. ما باید از معضل کاهش قیمت نفت عبور کنیم و عبور هم خواهیم کرد. الآن کاهش قیمت نفت نزدیک به مرز 50 درسد است. یکی از بحث‌های این کنفرانس می‌تواند همین موضوع باشد. تصمیم این بود که بعد از جلسۀ امرداد در خصوص خروج از رکود که ما در آن جلسه بیش‌تر پیش‌نهاد دهنده بودیم، این اجلاس برگزار شود که هم‌زمان با آن قیمت نفت نیز کاهش پیدا کرد. بنابراین این بار می‌خواهیم شما پیش‌نهاد بدهید و ما استفاده کنیم در این شرایط باید بگوییم برای ادامه مهار تورم ادامه رشد اقتصادی و بودجه چه کار کنیم.
روحانی در خصوص نفراتی كه نیاز به یارانه ندارند، بیان كرد: راجع به یارانه عده‌یی که نیاز ندارند نباید یارانه دریافت کنند، این مورد نظر همه است اما چطور باید کشف کنیم که چه کسانی نیاز دارند. بخشی از این کار راحت است اما 50 درسد کشف نیازمندان مشکل است و نتیجه این کار این می‌شود که یارانه یک عده قطع می‌شود اما هم‌سایه او که وضعش بهتر است هم‌چنان یارانه می‌گیرد چون او را به خوبی شناسایی نکرده‌ایم. آن وقت مردم در جامعه چه قضاوتی راجع به ما می‌کنند.
رییس جمهور افزود: از سوی دیگر در این فرآیند ممکن است یک عده نیازمند شناسایی شود که الان نیز به آن‌ها یارانۀ کالایی می‌دهیم اما این‌جا هنوز یک عده شناسایی نشده‌اند. ما سیستم اطلاعاتی جامع و کاملی برای 80 میلیون جمعیت ایران نداریم. برخی می‌گویند رقم 3 میلیون تومان بگذارید و هر که بیش از آن حقوق دریافت می‌کرد یارانه نگیرد. از کجا مشخص است که این افراد بیش‌تر از این حقوق نداشته باشند. در ثانی، چگونه روستاها، مرکز شهر و تهران را با یک‌دیگر مقایسه کنیم. نمی‌شود معیار کاملی گذاشت. هر کاری کنیم در آن نقص وجود دارد. خوب است که در این جلسات شما به ما راه حل بدهید.
وی یادآور شد: تاکنون چندین گروه نشسته‌اند و صحبت کرده‌اند. باید این راه حل‌ها را به حداقل اشکال برسانیم و به آن عمل کنیم. یارانه یکی از مسایل ماست. وضع بانک‌ها، معوقات بانکی و بدهی‌های آن‌ها به بانک مرکزی، پایۀ پولی و مهار نقدینگی یکی دیگر از مسایل مهم هستند که باید در کنار هم برای هر کدام از آن‌ها راه حل ارایه بدهیم.
رییس شورای عالی اقتصاد با انتقاد از این‌که اجرای اصل 44 در برخی موارد به بیراهه رفت، گفت: تا اقتصاد را به مردم واگذار نکنیم با اقتصاد دولتی کار درست نمی‌شود. نمی‌توان اقتصاد خصولتی هم داشت. امیدوار هستیم که شما در این کنفرانس به ما راه کار بدهید. ما نیازمند شما هستیم و تکیۀ ما به شماست. شما کارشناس کار هستید و می‌توانید بهترین راه کار را به ما بدهید.
روحانی تأکید کرد: اقتصاد مثل ماشین نیست که آن را بخوابانیم و قطعه‌اش را عوض کنیم. اقتصاد را باید در حال راه رفتن تعویض کنیم. از طرفی دولت نیز دارای محدودیت منابع است. نمی‌توانیم عدالت را هم فراموش کنیم. نمی‌شود طرحی پیدا کنیم و بگوییم مهم نیست. مردم چه می‌شوند. اقتصاد درست شود وظیفۀ دینی و اخلاقی و قانونی ما اجازۀ چنین کاری را نمی‌دهد. ما باید هم‌زمان قشر مستضعف را باید در نظر بگیریم.
رییس جهمور خطاب به شرکت‌کنندگان این کنفرانس گفت: ‌به ما راه حل بدهید. مطمئن هستم که با راه حل شما در این کنفرانس به ما کمک می‌شود تا روزنه‌هایی پیدا کنیم و به مقصد برسیم. ما باید در سال‌های آینده اقتصاد اشتغال‌زا داشته باشیم. عمده فشار بی‌کاری ما روی خانم‌های تحصیل کرده است در حالی که این‌ها نیروهای خلاق جامعۀ ما هستند.
وی با تأکید بر این‌که باید برای اشتغال تلاش کنیم، یادآور شد: رشد مستمر، پایدار و اشتغال‌زا در چهارچوب اقصاد مقاومتی می‌خواهیم تا به جایی برسیم که تصمیم یک کشور نتواند ما را بلرزاند و یا حتا یک سال خشک‌سالی ما را زمین‌گیر نکند. اگر بنا باشد همه چیز ما بر مبنای صادرات نفت باشد همه نیازمندی‌های ما رفع نخواهد شد.
رییس دولت یازدهم با بیان این‌که صادرات غیرنفتی باید محکم جای صادرات نفتی را بگیرد، تصریح كرد: ‌در این صورت می‌توانیم از مشکلات عبور کنیم.
من به آینده امیدوارم. در ایران افراد خلاق، اندیش‌مند و صاحب‌نظر بسیار داریم. در این‌جا نیاز به وفاق داریم ممکن است نظرات مختلفی داشته باشیم اما باید از همۀ این‌ها استفاده کنیم تا از این پیچ عبور کنیم.
روحانی در پایان خاطرنشان كرد: ما می‌خواهیم به تداوم رشد اقتصادی توام با اشتغال و رونق برسیم و نیاز به صادرات نفت‌مان کاهش پیدا کند. این مسئله موجب می‌شود تا مذاکرات نیز سریع‌تر پیش رود. هرچه استقامت ما بیش‌تر شود راحت‌تر می‌توانیم مذاکره کنیم.