وزیر امور خارجه آلمان در تهران؛ میانجی یا ناجی برجام؟
وزارت امور خارجه ایران پیش از شروع مذاکرات وزیر امور خارجه آلمان با مقامات ایرانی در تهران اعلام کرد: این گفتوگوها تنها به موضوعات مرتبط با توافق هسته یی اختصاص خواهد داشت و مسایلی فراتر از آن در میان نیست.
عباس موسوی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران این سخنان را در حالی ایراد کرده است که هایکو ماس، وزیر امور خارجه آلمان همزمان، در ادامه سفر خاورمیانهیی خود وارد تهران شده است.
ماس پیش از این به عراق، اردن و امارات عربی متحده سفر کرده بود و با مقامات این کشورها دیدار و گفتوگو کرده بود. سفر وزیر امور خارجه آلمان از یک سو در بحبوحه شدت گرفتن تنشها میان ایران و آمریکا در منطقه خاورمیانه و نیز همزمان با طرح مسایلی فرابرجامی از سوی برخی کشورهای امضا کننده توافق هستهیی وین نظیر فرانسه صورت میگیرد.
امانوئل ماکرون در جریان ملاقات با دونالد ترامپ، همتای آمریکایی خود در مراسم هفتاد و پنجمین سالگرد پیادهسازی نیروهای متفقین در فرانسه گفته بود که با آمریکا دربارهی ممانعت ایران از دستیابی به سلاح هستهیی هم نظر است و برای تأمین این هدف، جدا از برجام به مذاکرات بین المللی نیاز است.
ورود هایکو ماس به ایران که پیش از سفر قریب الوقوع نخست وزیر ژاپن به تهران صورت میگیرد گمانه زنیها دربارهی میانجی گری کشورهای مختلف برای جلوگیری از بالاگرفتن تنش میان ایران و آمریکا را افزایش داده است.
این در حالی است که محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران پیش از ورود همتای آلمانی خود به تهران یادآور شده بود که وی حامل پیام خاصی برای مقامات ایرانی نیست و این سفر تنها مرتبط با توافق هستهیی وین و در راستای پیگیری نقش سه کشور اروپایی در برجام از سوی آلمان است.
سفر وزیر امور خارجه آلمان به تهران در حالی صورت میگیرد که طرفهای اروپایی امضا کننده برجام هنوز نتوانستهاند به تعهدات خود برای فراهم کردن زمینه تجارت و معامله اقتصادی شرکتهای تحت تابعیت خود با ایران اقدامی اساسی انجام دهند.
فشار ایران به طرفهای باقی مانده در برجام برای کنار گذاشتن انفعال در برابر تهدیدهای واشنگتن سبب شد تا زمنیه تشکیل ساز و کاری تجاری موسوم به اینستکس برای تسهیل همکاری شرکتهای اروپایی و ایران فراهم شود اما این ساز و کار هنوز عملاً به صورتی که دو طرف از منافع آن بهرهمند شوند، عملی نشده است.
عباس موسوی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران تصریح کرده است که حضور وزیر امور خارجه آلمان در ایران صرفاً برای بررسی مسایل مرتبط به چگونگی اجرای تعهدات برجامی است و در این راستا رییس آلمانی اینستکس نیز وی را در این سفر همراهی میکند.
تهران ۱۸ اردیبهشت، همزمان با سالروز خروج یکجانبه آمریکا از برجام اعلام کرد: دیگر نمیتواند به وعدههای بی سرانجام طرفهای اروپایی پایبند بماند و در اعتراض به رعایت نشدن تعهدات برجامی برخی اقدامات در چارچوب این توافقنامه از جمله فروش مازاد آب سنگین و اورانیوم غنی سازی شده به خارج از کشور را متوقف میکند.
این تصمیم با نامه مستقیم حسن روحانی به اطلاع رهبران بریتانیا، فرانسه، آلمان، چین و روسیه رسیده است و به آنها ۶۰ روز فرصت داده شد تا تعهدات خود در قبال توافق هستهیی را اجرا کنند و در غیر این صورت، ایران محدودیتهای مربوط به سطح غنی سازی اورانیوم و اقدامات مربوط به مدرن سازی رآکتور آب سنگین اراک را نیز متوقف خواهد کرد.