ظریف، ترامپ و فاکس نیوز
سفر روزهای اخیر محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه ایران به نیویورک، نخستین سفر او به این شهر نبود
اما چه در طول سالیانی که او در مقام سفیر ایران در سازمان ملل متحد در این شهر حضور داشت و چه دفعاتی که برای مذاکرات هستهیی و یا حضور در مجمع عمومی به پایتخت جهان سفر کرده بود، هیچگاه رویهیی مشابه آنچه این روزها از او میبینیم مشاهده نشده بود.
به نظر میرسد، ظریف در اوج تنشهای میان ایران و آمریکا و در هنگامه تحریمهای روز به روز واشنگتن علیه تهران با یک دستور کار جدید به آمریکا سفر کرده است.
بستهیی که شاید بتوان آن را خط مستقیم تهران - ترامپ نامید. چندین انگاره میتواند تصویر کاملی از این دستور کار احتمالی وزیر خارجه ایران در نیویورک به دست دهد. ظریف این فصل تازه را با هشتگی به نام گروه بی کلید زد.
گروه بی و پاسخ توییتری به ترامپ
ظریف ۲۴ آوریل از حلقهیی ۴ نفره شامل بولتون، بنسلمان، بنزاید و بیبی نتانیاهو صحبت کرد که به گمان او، در حال هدایت ترامپ به مسیر جنگ هستند.
وی در این توییت سعی کرد این پیام را به ریيس جمهوری آمریکا منتقل کند که تیم بی در حال هدایت او به سمت یک جنگ با ایران هستند. چیزی که به زعم وزیر خارجه ایران خواسته قلبی ترامپ نیست.
ریيس دستگاه دیپلماسی ایران، یک روز پیشتر، در یک توییت دیگر پیامهای متفاوتی را به ترامپ منتقل کرد. ماجرا از این قرار بود که دونالد ترامپ ۲۲ آوریل در یک پست توییتری جان کری را متهم کرد که به ایران توصیه کرده است تا پایان دولت ترامپ صبر کنند.
ظریف در ۲۳ آوریل به این توییت ریيس جمهوری آمریکا پاسخ داد و اعلام کرد: ایرانیان راهبرد خود را بر اساس راهنمایی خارجیها چه برسد به آمریکاییها تعیین نمیکنند. این توییت ظریف هرچند ظاهر تهاجمی به ترامپ داشت اما در باطن دو پیام نهفته داشت. نخست آنکه ظریف ادعای ترامپ مبنی بر اینکه ایران به توصیه جان کری گوش میکند را تکذیب کرد و نکته دیگر اینکه، عملاً احتمال مذاکره با آمریکا را رد نکرد.
چرا که اگر قرار باشد ایران به توصیه جان کری گوش نکند، پس مذاکره هم میتواند محتمل باشد.
مبادله زندانیان
تبادل زندانیان به ویژه از نوع سیاسی اتفاقی مرسوم در عرصهی بینالملل به شمار میرود اما نامرسوم آن است که یک طرف ماجرا به صورت علنی و در مقابل دوربینها آن را طرح کند. کاری که جواد ظریف ۲۴ آوریل در موسسه آسیایی نیویورک صراحتاً از آن سخن گفت. ظریف با اشاره به اینکه هر دو طرف معتقدند، شهروندانشان به ناحق در کشور مقابل زندانی شدهاند، پیشنهاد داد، طرفین زندانیان خود را مبادله کنند. در حالی که عموماً این تردید مطرح میشود که او اختیار چندانی در این زمینه ندارد، به این ابهام هم با گفتن جمله من برای انجام این کار اختیار لازم را دارم پاسخ گفت اما اینکه چرا ظریف که خود دیپلماتی قدیمی است این شیوه را برگزیده است به مدل فکری و اندیشهی دونالد ترامپ باز میگردد. او را که بیشتر یک تاجر میدانند تا سیاست مدار بیش از اینکه علاقهیی به پیچیدگیهای سیاسی و دیپلماتیک داشته باشد، به داد و ستد بازاری و حل بحرانهای در هم تنیده سیاسی از مسیر معاملات تجاری گرایش دارد.
در نتیجه وزیر خارجه ایران سعی کرد یک سیگنال دیگر برای شخص ریيس جمهوری آمریکا به صورت مستقیم ارسال کند. اتفاقی که در دورهی باراک اوباما هرگز صورت نمیگرفت و این ظریف و جان کری در وزارت خارجه دو کشور بودند که محوریت مذاکرات را بر عهده داشتند.
گفتوگو با فاکسنیوز
کمتر کسی است که نداند دونالد ترامپ چه رابطهی غیردوستانهیی با رسانهها دارد. تقریباً روزی نیست که او در حساب توییتر به شبکههایی چون سیانان یا روزنامههایی چون نیویورک تایمز حمله نکند اما در این میان یک استثنا وجود دارد؛ شبکه تلویزیونی فاکس نیوز محبوب ریيس جمهوری آمریکا است.
او نه تنها بارها با این شبکه مصاحبه کرده است و لب به تحسین این شبکه گشوده است که حتا همچون یک منتقد و یا مخاطب دربارهی کیفیت برنامههای مختلف این شبکه هم اظهار نظر میکند.
این شبکه محبوب ترامپ، بارها خواستار گفتوگو با محمد جواد ظریف شده بود اما اینبار برخلاف همیشه با پاسخ مثبت وزیر خارجه ایران مواجه شد. این نخستین گفتوگوی یکی از مقامات ارشد جمهوری اسلامی ایران با شبکهیی بود که به گروههای نئومحافظه کار، طرفدار مداخلهی نظامی آمریکا و البته محافل ضد ایرانی نزدیک است.
با انتشار خبر انجام گفتوگوی فاکس نیوز با محمد جواد ظریف، تحلیلگران بیش از پیش اطمینان حاصل کردند که وزیر خارجه ایران میخواهد پالسهای مستقیمی به دونالد ترامپ ارسال کند.
ظریف همچنین در سخنرانیها و گفتوگوهای مختلف خود در نیویورک بارها بر خطرناک بودن آنچه او گروه بی نامیده بود تأکید کرد و ترامپ را از گرفتار شدن در این حلقه بر حذر داشت. او همچنین در گفتوگو با خبرگزاری رویترز اعلام کرد: گمان نمیکند دونالد ترامپ به دنبال جنگ با ایران باشد اما ممکن است به این سمت کشیده شود.
مطالعهی سابقهی سیاسی و دیپلماتیک ظریف نشان میدهد او چنین برنامهی مهمی را بدون همآهنگی با مقامات ارشد نظام کلید نمیزند. در نتیجه احتمالاً تصمیم در تهران بر این بود تا وزیر خارجه برای برقراری ارتباط مستقیم با ریيس جمهوری آمریکا سیگنالهایی را ارسال کند؛ سیگنالهایی که در صورت به ثمر نشستن شاید راهگشای معضلات تهران در روزهای سخت پیش رو باشند.
البته این پایان ماجرا نبود. ظریف در شرایطی از گوشهیی از دستور کار جدید خود پرده برداشت که همزمان و پیش از ترک نیویورک از سفر قریب الوقوع خود به مسکو نیز خبرداد. وزیر خارجه ایران سفر به کره شمالی را نیز از برنامههای آتی خود عنوان کرد.