پته کرمان یادگار قیام مزدک
چند روز بیشتر از روز جهانی صنایع دستی نمیگذرد.
در این روز مانند همهی روزهای ملی، مذهبی و جهانی که در تقویم ثبت شدهاند مسوولین، مردم، رسانهها و ... داد سخن میدهند اما نه تنها اتفاق خاصی رخ نمیدهد بلکه هیچکس به کیفیت این هنر و صنعت که میتواند سبب پویایی اقتصاد ایران شود و آن را از چنبرهی نفت و دولت نجات دهد توجه نمیکند.
پته یا پته دوزی نوعی از رودوزیهای کرمان است. پارچهی زمینهی پته پارچهیی ضخیم و پشمی با نام شال است که عریض نامیده میشود. هنرمندان پته دوز که اکثراً زنان و دختران خانهدار هستند با کمک سوزن نقوش ذهنی را که قبلاً به وسیلهی گرده یا گرته زنی که ملهم از پندارها و بینشهای شخصی است به وسیلهی بخیههای نخی رنگین بر زمینهی پارچهی پشمی مینشانند.
رنگهای اصلی پته دو رنگ سرخ و سفید است. رنگ سرخ نشانهی ریخته شدن خون مزدک بر زمین است که سفره میزان در موعد برداشت محصول است و رنگ سفید در نوروز پهن میشود که نشانهی شکوفههای بهاری است.
یکی از طرحهای اصلی در دوخت پته که با نام بته جقه و یا بادامی شناخته میشود در واقع سروهایی است که به نشانه سوگ مزدک سر خم کردهاند. سرو نماد مردم کرمان است که نشان میدهد مردم کرمان مانند سرو در برابر تندباد سر خم میکنند اما ریشهیی عمیق در زمین دارند و ماندگار هستند. سرو از جمله درختانی است که به همیشه بهار شناخته میشوند.
مزدک از اهالی شهداد یکی از شهرهای استان کرمان است.
نادر شاه افشار پس از لشکر کشی به کرمان با شال و پته آشنا میشود و دستور تهیه لباس ارتش ایران از پته و شال کرمان را میدهد. اگر به لباس نادر شاه دقت کنید پته و نقوش بته جقه را میتوانید ببینید.
کلاه یا تاج پادشاهی نادر شاه نیز مزین به جواهراتی است که به شکل بادامی چیده شدهاند که در واقع برگرفته از طرح پته کرمان است.
پته کرمان روزگاری به قبای نادر نیز شناخته میشد.