۲۵ سال از نسل کشی ۸۰۰ هزار نفری روآندا گذشت
مراسم یادبود قربانیان بیست و پنجمین سالگرد نسل کشی ۱۹۹۴ رواندا در این کشور برگزار شد. این مراسم هر ساله در روز ۷ آوریل مصادف با ۷ آوریل ۱۹۹۴ آغاز میشود و روآندا به مدت ۱۰۰ روز سوگواری رسمی برگزار میکند.
نسل کشی روآندا ۲۵ سال پیش در تاریخ ۷ آویل ۱۹۹۴ آغاز شد و در جریان آن بیش از ۸۰۰ هزار توتسی و همچنین تعدادی از هوتوهای میانه رو در مدت ۱۰۰ روز به دست نظامیان هوتو قتل عام شدند.
در مراسم امسال شخصیتهای سیاسی بینالمللی از جمله شارل میشل نخست وزیر بلژیک که ۲۲ تن از کماندوهایش در جریان نسل کشی روآندا کشته شدند، حضور دارند.
با اینکه پرونده نقش فرانسه در این نسل کشی همچنان باز است با این حال امانوئل ماکرون، رییس جمهوری فرانسه پاسخ مثبتی به دعوت رییس جمهوری روآندا برای شرکت در مراسم بیست و پنجمین سالگرد نسل کشی روآندا نداد و در این مراسم شرکت نکرد. همچنین هیچ یک از اعضای دولت ماکرون در این مراسم حضور نیافتهاند و دولت تنها هروه برویل نماینده پارلمان و هم حزبی ماکرون را به این مراسم اعزام کرده است.
با این حال امانوئل ماکرون در صدد است که روز ۷ آوریل را روز بزرگداشت قربانیان نسل کشی روآندا اعلام کند.
رییس جمهوری فرانسه همچنین دستور تشکیل کمیسیونی برای بررسی نقش فرانسه در این نسل کشی را داده است. کمیسیونی که متشکل از تعدادی از تاریخدانان است تا آنها آرشیوهای وزارت خارجه و وزارت دفاع را در حدفاصل ۱۹۹۰ تا ۱۹۹۴ مورد بررسی قرار دهند. آرشیوهایی که در اختیار این کمیسیون قرار میگیرد شامل اسناد محرمانه طبقه بندی شده نیز میشود.
دستور امانوئل ماکرون برای تشکیل این کمیسیون پس از انتشار مصاحبه مدیا پارت و فرانس رادیو با ژان وره ژنرال بازنشسته و فرمانده نظامیان فرانسوی در روآندا بین سالهای ۱۹۹۰ و ۱۹۹۳، صورت میگیرد. ژان وره در مصاحبه با رسانههای فرانسوی گفته است که مقامات فرانسوی به خوبی در جریان اینکه خطر نسل کشی در روآندا، خطری واقعی است قرار گرفته بودند اما کسی در دولت فرانسه به هشدارهای او اهمیتی نداده بود.
همچنین شواهدی که سایت مدیا پارت در فرانسه در سالهای گذشته منتشر کرده است نشان میدهد که فروش سلاح از سوی اروپاییها به ویژه فرانسه در بهار ۱۹۹۴ به هوتوها جریان داشته است که تاریخدانان امیدوارند کمیسیون امانوئل ماکرون بتواند دادههای مستندتری در این مورد به دست دهد.
همچنین باربارا هندریکس خواننده مشهور آمریکایی پیش از این از امانوئل ماکرون خواسته بود که آرشیوهای دولتی را دربارهی نسل کشی روآندا باز کند. او روز یکشنبه در پاریس به یاد قربانیان این نسل کشی خواهد خواند.
روآندا؛ در ۱۰۰ روز کشتار چه گذشت؟
تنش قومی در روآندا پیش از نسل کشی ۱۹۹۴ نیز تاریخ خونینی دارد. در سالهای ۱۹۵۹ و ۱۹۶۲ درگیریهای قومی خونینی میان دو طرف رخ داد.
در سال ۱۹۹۰ شورشیان عضو جبههی میهنپرستان روآندا (RPF) از قوم توتسی شمال روآندا را اشغال کردند. در سال ۱۹۹۳ دولت روآندا و جبههی میهن پرستان روآندا توافقی برای پایان دادن به سالها جنگ داخلی امضا کردند که قدرت را در روآندا بین دو قوم تقسیم میکرد و به پناهجویان اجازه بازگشت به کشور را میداد. با این حال جووینال هابیاریمانا رییس جمهوری وقت روآندا روند اجرای این توافقنامه را کند کرده بود و تشکیل دولت انتقالی با مشکل مواجه شده بود. در این ماجرا هر دو طرف یکدیگر را متهم به کارشکنی میکردند.
در ۶ آوریل ۱۹۹۴ جووینال هابیاریمانا رییس جمهوری وقت روآندا و رییس جمهوری برونئی در اثر اصابت یک راکت به هواپیمایشان کشته شدند. هوتوها در این ماجرا توتسیها را متهم کردند که عامل شلیک موشک به هواپیمای رییس جمهوری بودهاند.
در ۷ آوریل ۱۹۹۴ نظامیان تندرو هوتو، نخست وزیر میانه رو هوتو را که تلاش میکرد تنشها را آرام کند، کشتند و ۱۰۰ روز کشتار قوم توتسی در روآندا آغاز شد که باعث کشته شدن بیش از ۸۰۰ هزار نفر شد.
در پایان این سد روز جبهه میهن پرستان روآندا توانست کنترل پایتخت را به دست بگیرد و دولت جدید تشکل دهد که در آن پاستور بیزیمونگو از قوم هوتو به ریاست جمهوری رسید و پل کاگام فرمانده جبهه میهن پرستان روآندا بعنوان معاون رییس جمهوری انتخاب شد. کاگام در آوریل سال ۲۰۰۰ به عنوان رییس جمهوری روآندا انتخاب شد.
نخستین دادگاه نسل کشی روآندا تحت عنوان دادگاه کیفری بین المللی روآندا در دسامبر ۱۹۹۶ آغاز به کار کرد.
در آویل ۲۰۱۴، بان کی مون دبیر کل وقت سازمان ملل متحد برای اینکه این سازمان نتوانست در زمانی که روآندا به کمک نیاز داشت کاری انجام دهد، عذرخواهی کرد و گفت که ما هیچگاه نباید فراموش کنید که جامعهی جهانی نتوانست از کشتار ۸۰۰ هزار زن و مرد و کودک بیگناه جلوگیری کند.
در مارس ۲۰۱۷، پاپ فرانسیس رهبر کاتولیکهای جهان نیز برای شکست کلیسا در مانع شدن از این نسل کشی عذرخواهی کرد.
با این حال گزارشهای منتشر شده از سوی نظامیان و روزنامه نگاران در سالهای گذشته نشان میدهد که بسیاری از خطر وقوع یک نسل کشی در آن سالها باخبر بودند اما نه سازمان ملل متحد و نه هیچ کشور دیگر حاضر نشد به هشدارهای نظامیان و روزنامه نگاران توجه کند.