از حمله به نفت‌کش‌ها در دریای عمان چه می‌دانیم و چه نمی‌دانیم؟
درست یک ماه پس از آن‌که ۳ فروند کشتی نفت‌کش و یک فروند کشتی تجاری دیگر در ساحل فجیره امارات هدف حمله خراب‌کارانه قرار گرفته و دچار حریق شدند، به ۲ فروند نفت‌کش دیگر در دریای عمان حمله شد.
در این حمله که بامداد پنج‌شنبه ۲۳ خرداد روی داد به خدمه ۲ نفت‌کش آسیب جدی نرسید و آتش مهار شد اما پی‌آمدهای سیاسی این روی‌داد آتش تنش میان آمریکا و ایران را تیزتر کرد.
حادثه چگونه روی داد؟
در روز حادثه ۲ کشتی نفت‌کش در نزدیکی تنگه هرمز و در هنگام عبور از آب‌های بین‌المللی دریای عمان و در نزدیکی آب‌های ساحلی ایران از مکان نامعلومی مورد حمله قرار گرفتند. خبرگزاری ایسنا محل دقیق حرکت ۲ کشتی در هنگام حادثه را در ۲۵ و ۲۸ مایلی ساحل ایران در جنوب بندر جاسک ذکر کرده است.
این ۲ کشتی که فرانت آلتر و کوکوکا کوریجوس نام دارند، به ترتیب در مالکیت شرکت‌های نروژی و ژاپنی هستند. کشتی فرانت آلتر با پرچم جزایر مارشال و کشتی کوکوکا کوریجوس با پرچم پاناما در حال حرکت بود. این نفت‌کش‌ها در حال حمل فرآورده‌های نفتی به تایوان و سنگاپور بودند.
در ابتدا گزارش‌هایی مبنی بر غرق شدن یکی از ۲ کشتی منتشر شد اما این خبر متعاقباً تکذیب شد. با این حال خرابی قابل توجهی به هر ۲ کشتی وارد شد.
حمله به نفت‌کش‌های حاضر در دریای عمان در حالی روی داد که هم‌زمان شینزو آبه، نخست‌وزیر ژاپن برای دیدار با مقام‌های عالی رتبه ایران به تهران سفر کرده بود. هدف اصلی سفر تاریخی نخست‌وزیر ژاپن، میانجی‌گری بین ایران و آمریکا در بحبوحه‌ی تنش فزاینده میان دو کشور اعلام شده بود.
اژدر یا مین دریایی؟
در مورد منشأ و نوع جنگ‌افزار مورد استفاده برای حمله تاکنون نظر قطعی و مورد تأییدی اعلام نشده است اما گفته می‌شود کشتی‌ها احتمالاً با اژدر مورد اصابت قرار گرفته‌اند.
برخی رسانه‌ها از قول خدمه ژاپنی نوشتند که آن‌ها لحظاتی قبل از انفجار دو شئ پرنده را مشاهده کرده‌اند. گزارش‌های دیگری نیز بیان‌گر ضربه به نفت‌کش‌ها با مین ناوچسب است.
از سوی دیگر ستاد فرماندهی مركزی ارتش آمريكا، سنتكام تصاویری را منتشر کرده است که قایقی را در نزدیکی یکی از ۲ نفت‌کش آتش گرفته در دریای عمان بلافاصله پس از حملات روز پنج‌شنبه نشان می‌دهد. به ادعای سنتکام، سرنشینان این قایق ایرانی بودند و تلاش می‌کردند تا یک مین عمل نشده را از بدنه‌ی یکی از نفت‌کش‌ها جدا کنند.
این تصاویر ساعاتی پس از آن منتشر شد که مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا ایران را در حادثه‌ی حمله به ۲ نفت‌کش در دریای عمان مسوول دانست.
بنا بر اعلام بیل اوربن، سخن‌گوی اصلی سنتکام این ویدئو مردانی را در یک قایق گشت متعلق به سپاه پاسداران نشان می‌دهد که به تانکر رها شده‌ی کوکوکا کوریجوس نزدیک می‌شوند و یک مین عمل نشده را از بدنه‌ی آن جدا می‌کنند.
روند امدادرسانی و نجات خدمه
از همان نخستین لحظات حمله، گزارش‌های ضد و نقیضی در مورد سرنوشت کارکنان ۲ کشتی آسیب دیده منتشر شد اما رسانه‌ها و مقام‌های دولتی تأکید می‌کردند که هر ۴۴ خدمه ۲ کشتی سالم هستند.
ایران گزارش داد که تمام ۴۴ خدمه‌ی دو کشتی را نجات داده است. مراد عفیفی‌‌پور، مدیر کل بنادر و دریانوردی استان هرمزگان با تأیید این خبر گفت: تمام ۲۳ نفر خدمه یکی از کشتی‌ها به بندر جاسک منتقل شده‌اند. صدا و سیمای ایران روز جمعه ۲۴ خرداد ویدیویی از از این افراد را در حال تماشای تلویزیون در اتاقی در بندر جاسک پخش کرد.
نیروی دریایی ایالات متحده آمریکا نیز در همان روز گزارش داد که بعضی اعضای خدمه را نجات داده است. مقامات وزارت دفاع آمریکا ادعا کردند که ناو یواس‌اس برینبریج از دریافت پیام کمک از یکی از نفت‌کش‌ها به کمک آن‌ها شتافته است و هر ۲۱ نفر آن‌ها را با قایق نجات داده است.
خبرگزاری رویترز روز جمعه سه تصویر از مأموران ناو آمریکایی در حال ارایه‌ی کمک‌های اولیه به خدمه‌ی نفت‌کش آسیب‌دیده منتشر کرد.
مأموران ناو آمریکایی یواس‌اس بینبریجپس در حال ارایه‌ی کمک‌های اولیه به خدمه نفت‌کش آسیب‌دیده در دریای عمان ناشن داده شدند.
متهم کیست؟
انتخاب زمان حمله به نفت‌کش‌ها در میانه تنش میان ایران و آمریکا برای بیش‌تر تحلیل‌گران و ناظران مسایل منطقه معنی‌دار بوده است. ایران بلافاصله این عملیات را مشکوک خواند اما آمریکا رسماً جمهوری اسلامی را مسوول این حملات دانست.
مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا روز پنج‌شنبه ۲۳ خرداد با متهم کردن ایران به دست داشتن در این حملات گفت: با توجه به اطلاعات به دست آمده در مورد نوع سلاح به کار رفته در حمله و پیچیدگی عملیات برای آمریکا این نتیجه به دست آمد که این اقدام کار ایران بوده است.
مایک پمپئو هم‌چنین با اشاره به این‌که این حملات بخشی از فعالیت‌های ایران برای افزایش تنش در منطقه بوده است، تأکید کرد: از نماینده کشورش در سازمان ملل متحد می‌خواهد تا این مورد را در شورای امنیت مطرح کند.
حسن روحانی، رییس جمهوری ایران که برای شرکت در نشست هم‌کاری شانگهای به بیشکک، پایتخت قرقیزستان سفر کرده بود، در سخن‌رانی خود در این نشست بدون اشاره مستقیم به حادثه‌ی اخیر برای کشتی‌های تجاری در دریای عمان، آمریکا را تهدیدی جدی برای ثبات منطقه و جهان خواند و گفت: دولت آمریکا طی ۲ سال گذشته با استفاده‌ی ابزاری از ظرفیت اقتصادی، مالی و نظامی خود و با اتخاذ روی‌کرد تهاجمی، کلیه‌ی ساختارها و قواعد بین‌المللی را بر هم زده است و به تهدیدی جدی برای ثبات منطقه و جهان تبدیل شده است.
واکنش‌های بین‌المللی
به دنبال حمله به ۲ شناور تجاری در دریای عمان، بسیاری از کشورها و نهادهای بین‌المللی ایران و آمریکا را به خویشتن‌داری و پرهیز از تنش بیش‌تر دعوت کردند.
روز جمعه اتحادیه‌ی اروپا تهران و واشنگتن را به حداکثر خویشتن‌داری فراخواند و فدریکا موگرینی، کمیسر روابط خارجی این اتحادیه خواستار پرهیز از هر گونه اقدام تحریک‌آمیز در منطقه شد اما وزیر امور خارجه بریتانیا در هم‌راهی با طرح اتهام آمریکا علیه ایران گفت دلیل برای باور نکردن این اتهام وجود ندارد.
دولت روسیه چنین هشدار داد که این حملات نباید دست‌مایه‌ی شعله‌ور ساختن آتش تنش با تهران قرار گیرد. آلمان این حادثه را نگران‌کننده خواند و آنتونیو گوترش، دبیر کل سازمان ملل متحد خواستار شناسایی عوامل اصلی آن شد.
اتحادیه‌ی عرب با محکوم کردن حملات یاد شده از شورای امنیت سازمان ملل متحد خواست در این زمینه واکنش نشان دهد. عربستان سعودی اعلام کرد: به دنبال حمله به نفت‌کش‌ها در آب‌های آزاد منطقه به منظور حفظ امنیت خود کنترل کشتی‌ها و بنادر خویش را افزایش خواهد داد.
دولت قطر که چند روز پیش ایران و آمریکا را به خویشتن‌داری فراخوانده بود، پس از تندتر شدن لحن دو طرف و ایراد اتهام‌های مستقیم دو جانبه روز پنج‌شنبه نیز موضع خود را مبنی بر دعوت از طرفین به پرهیز از تنش تکرار کرد.
وزیر امور خارجه کویت نیز روز پنج‌شنبه ضمن محکوم کردن حوادث روز پنج‌شنبه در دریای عمان حمله به نفت‌کش‌ها را تهدیدی بزرگ برای صلح و امنیت جهان قلم‌داد کرد.
