همایش بزرگ‌داشت دکتر محمود روح الامینی پدر علم مردم‌شناسی ایران در کوهبنان
بزرگ‌داشت مردمان خردمند دوران گذشته طریقت و بزرگ‌داشت گذشتگان نیست،
بلکه آفرینش خردمندان آینده است
محمود روح الامینی (۵ مهر ۱۳۰۷ در کوهبنان - ۱۷ اسفند ۱۳۸۹ در تهران) مردم‌شناس برجسته‌ی ایرانی بود.
پیشینه
محمود روح‌الامینی، پنجم مهرماه ۱۳۰۷ در کوهبنانِ کرمان چشم به جهان گشود. وی درباره‌ی تولدش می‌گوید: «زمانی که من متولد شدم هنوز شناسنامه در زادگاهم نبود.
اما در سال ۱۳۱۰ شناسنامه (سجل احوال) وارد منطقه‌ی ما شد.
قبل از آن که خیابانی در کوهنبان، که حالا شهر بزرگی است، کشیده شود، به آن ده می‌گفتیم و محل تولد من نیز همین ده کوهنبان است.
روزگاری زلزله‌یی شدید منطقه را تکان داد و تخریب کرد» محمود روح‌الامینی مطابق سنت آن زمان تحصیل را در مکتب‌خانه آغاز کرد، سپس تحصیلات خود را در مدرسه‌ی ایرانشهر کرمان که بانیانش زرتشتیان بوده‌اند ادامه داد.
تحصیل در آن زمان هرگز امری سهل‌الوصول نبود، چنان‌که خود به یاد می‌آورد: "چهار روز تمام با الاغ از ده مان طول کشید تا خود را به این مدرسه برسانم و برای ورود به کلاس ششم ابتدایی امتحان بدهم"
دکتر روح‌الامینی درباره‌ی دبیرستانی که در آن تحصیل می‌کرد، گفته است: "صبح نخستین روز که به دبیرستان ایرانشهر کرمان رفتم، آقا میرزا برزو آمیغی در صحن مدرسه روبه‌روی در ورودی ایستاده بود، دوباره خود را معرفی کردم.
دستور داد نامم را در کلاس اول متوسطه (کلاس هفت) نوشتند و راهی کلاس شدم... آقا میرزا برزوآمیغی، در هندوستان، که در آن زمان در دست انگلیس‌ها بود تحصیل و کار کرده بود و نیز انجام خدمت سربازی ـ که در آن زمان «خدمت اجباری» نامیده می‌شد ـ باعث شده بود که وی با روحیه‌یی منضبط، صبح‌ها زودتر از همه بیاید و عصرها آخرین نفر باشد که مدرسه را ترک می‌کند... از ویژگی‌های مدرسه‌ی ایرانشهر این بود که هفته‌یی سه روز، بعد از ظهرها و برخی سال‌ها، هر روز ـ «آمیرزا برزو» به چوب می‌آمد. به این معنی که به کلاس‌ها می‌آمد و کسانی که در یکی از درس‌ها نمره‌ی کم‌تر از هفت گرفته بودند، به همان مقدار چوب به کف دستشان می‌زد، این چوب خوردن و تنبیه، بیشتر جنبه‌ی نمادین داشت…"
محمود روح‌الامینی تا کلاس سوم دوره‌ی متوسطه را در مدرسه‌ی ایرانشهر کرمان به تحصیل پرداخت و پس از آن به تنها دبیرستان کرمان رفت و تا کلاس پنجم متوسطه را در این دبیرستان به تحصیل پرداخت. آن‌گاه برای ادامه‌ی تحصیل در کلاس ششم در سال ۱۳۲۸ به دبیرستان دارالفنون تهران مهاجرت کرد. در آن دوره کلاس‌های ششم دبیرستان تنها در آن دبیرستان برگزار می‌شد.
تحصیلات
پس از پایان دوره‌ی دبیرستان، وی تحصیلات خود را در سال ۱۳۳۱ در دانش‌کده‌ی ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران آغاز کرد و در سال ۱۳۳۴ موفق به اخذ لیسانس زبان و ادبیات فارسی گردید.
وی در دوران تحصیل خود در این مقطع توانست از محضر اساتید بزرگی چون دکتر محمد محمدی، استاد پورداوود، دکتر صادق کیا، دکتر حسین خطیبی، بدیع‌الزمان فروزانفر، دکتر محمد معین، پرویز ناتل خانلری، احسان یارشاطر و عبدالعظیم قریب استفاده نماید.
دکتر روح‌الامینی پس از اخذ لیسانس ادبیات فارسی به عنوان معلم ره‌سپار شهر آمل شد و ۳ سال در آن شهر به تدریس پرداخت.
پس از حضور ۳ ساله در آمل، سال ۱۳۳۷ به تهران بازگشت و این بار در دارالفنون مشغول تدریس شد.
۲ سال از تدریس او در دارالفنون نگذشته بود که موسسه‌ی مطالعات و تحقیقات اجتماعی تاسیس شد و دکتر روح‌الامینی به این موسسه پیوست و ضمن شاگردی غلام‌حسین صدیقی (بنیان‌گذار علم جامعه شناسی در ایران) در سال ۱۳۳۹ فوقلیسانس علوم اجتماعی خود را از مؤسسه‌ی مطالعات و تحقیقات اجتماعی گرفت و در همان سال برای ادامه‌ی تحصیل به فرانسه رفت.
تحصیلات وی در دوره‌ی دکترا، ۴ سال طول کشید و ژرژ گورویچ، روژه باستید، آندره لورواگوران در موزه‌ی مردم‌شناسی و کلود لوی استروس در کُلِژ دوفرانس، از استادان برجسته‌یی بودند که روح‌الامینی در کلاس آن‌ها آموخت.
محمود روح‌الامینی سال ۱۳۴۷ با ارایه‌ی رساله‌ی دکترای خود تحت عنوان «تمدن سنتی گوسفند در میان عشایر فارس» تحت نظر آندره لوروا گوران موفق به اخذ مدرک دکترای مردم‌شناسی از دانشگاه سوربن فرانسه شد.
دکتر روح الامینی برای توصیف ناشناس بودن برخی رشته‌های تحصیلی در ایران قدیم در اغلب جلسات به ذکر خاطره‌یی طنز آمیز می‌پرداخت و آن این که وقتی با مدرک دکترا به کوهبنان بازگشته پیرزنی به تصور این که وی پزشک است برای درمان بیماری‌اش به او مراجعه می‌کند.
دکتر روح الامینی توضیح می‌دهد که پزشک نیست و دکتر مردم شناسی است. آن پیر زن با تعجب ابراز می‌دارد که: "وای! چه مرض‌های جدیدی پیدا شده
است!"
دست‌آوردها
دکتر روح‌الامینی از سال ۱۳۴۶ به عنوان پژوهش‌گر در مرکز تحقیقات علمی فرانسه (C.N.R.S) مشغول به کار شد که این هم‌کاری تا سال ۱۳۴۷ ادامه یافت و در این سال به ایران بازگشت و به تدریس در دانشگاه تهران مشغول شد.
وی سال‌های ۱۳۵۵-۱۳۵۱ مدیریت گروه مردم‌شناسی دانشگاه تهران را بر عهده داشت. دکتر روح‌الامینی علاوه بر تدریس، فعالیت‌های بسیاری را در گسترش دانش انسان‌شناسی در ایران به انجام رسانید که از جمله این فعالیت‌ها می‌توان به راه‌اندازی و تنظیم موزه‌ی مردم‌شناسی در کاخ گلستان به سال ۱۳۵۱، راه‌اندازی موزه‌ی حمام گنج‌علی‌خان کرمان و اقدام در جهت نگهداری باغ نگارستان اشاره کرد. از سال ۱۳۵۵ تا ۱۳۵۸ استاد میهمان دانشگاهAix فرانسه بود. روح الامینی در سال ۱۳۷۹ از دانشگاه تهران بازنشسته شد.
دکتر محمود روح‌الامینی در دومین همایش چهره‌های ماندگار به‌عنوان چهرهی ماندگار در رشته‌ی مردم‌شناسی معرفی شد.
آثار
کتاب‌های منتشرشده: گردِ شهر با چراغ: در مبانی انسان‌شناسی (عطار)، زمینه‌ی فرهنگ‌شناسی: تالیفی در انسان‌شناسی فرهنگی و مردم‌شناسی (عطار)، نمودهای فرهنگی و اجتماعی در ادبیات فارسی (آگاه)، به شاخ نباتت قسم: باورهای عامیانه درباره‌ی فال حافظ (پاژنگ)، آیین‌ها و جشن‌های کهن در ایران امروز: نگرش و پژوهشی مردم‌شناختی (آگاه)، فرهنگ و زبان گفتگو به روایت تمثیل های مثنوی مولوی بلخی، نگرشی مردم شناختی (آگه)، در گسترهی فرهنگ: نگرشی مردم‌شناختی (اطلاعات) و حمام عمومی در جامعه و فرهنگ و ادب دیروز: نگرش و پژوهشی مردم‌شناختی (اطلاعات).
در دست انتشار: تا تو نانی به کف آری (مرکز کرمانشناسی) و سد و یک ابزارِ زندگیِ دیروز از هزاران (مرکز کرمانشناسی).
درگذشت
دکتر محمود روح الامینی در ۱۷ اسفند ۱۳۸۹ خورشیدی بر اثر سکته‌ی مغزی در تهران درگذشت.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی کوهبنان، متقی فرمان‌دار شهرستان كوهبنان در نشست خبری در دبیرخانه‌ی منطقه‌ی 7 دانشگاه آزاد گفت: هم‌زمان با دومین سال‌گرد درگذشت استاد دکتر «محمود روح‌الامینی» مراسم بزرگ‌داشت این چهرهی ماندگار مردم‌شناسی ایران برگزار می‌شود.
منصور متقی افزود: این مراسم در روز پنج‌شنبه 17 اسفند جاری در تالار همایش‌های ارشاد شهرستان كوهبنان در استان كرمان برگزار می‌شود.
وی عنوان کرد: این همایش با محوریت فرمان‌داری كوهبنان و مشاركت نهادهایی مانند دانشگاه تهران، انجمن انسان‌شناسی ایران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، استان‌داری كرمان، سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردش‌گری، دانشگاه شهید باهنر، واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی استان كرمان و شركت معادن زغال‌سنگ كرمان، موسسه‌ی سينمايي سرود آتشكده‌ی كركوي، صدا و سيما و مطبوعات، موسسه‌ی فرهنگي و هنري پرستوي مهاجر، مركز كرمان شناسي، شبكه‌ی چهار سيما و ادارات شهرستان كوهبنان برگزار خواهد شد.
رییس ستاد بزرگ‌داشت استاد دکتر محمود روح‌الامینی گفت: در این مراسم علاوه بر سفیر ایتالیا در کشور و مقامات كشوری و مدیران ملی و استانی، شخصیت‌های علمی و فرهنگی هم چون دكتر محمدابراهیم باستانی پاریزی (پدر تاریخ معاصر ایران)، كارلو چرتی (ایران‌شناس ایتالیایی)، حجت‌الاسلام دكتر ادبی رییس انجمن آثار و مفاخر ایران، دكتر اصغر عسكری خانقاه (استاد مردم‌شناسی) و علی دهباشی (مدیر مسوول بخارا) حضور دارند. متقی هم‌چنین به مفاخر و مشاهیر کوهبنان اشاره کرد و افزود: آیت ا... جعفری نماینده‌ی ولی‌فقیه در استان و امام جمعه‌ی کرمان، علامه سید‌احمد جعفری شاعر و مفسر بزرگ قرآن کریم در قرن معاصر، زنده‌یاد دكترمحمود روح‌الامینی پدر علم مردم‌شناسی، حمید سیف‌الدینی، افضل‌الدین کوهبنانی و ابواسحاق کوهبنانی ریاضی‌دانان قرن 9 هجری و ... از جمله مفاخر کوهبنان هستند.
وی عنوان کرد از آن‌جا كه كوهبنان به عنوان بام فرهنگی استان در افكار عمومی مطرح شده، تجلیل از خادمان فرهنگ یكی از رسالت‌های ماست و با برگزاری این نوع همایش‌ها، ظرفیت‌های گردش‌گری و اكوتوریسم بكر كوهبنان نیز به جامعه معرفی می‌شود.
وی اظهار داشت: کوهبنان توان‌مندی‌های فراوانی در عرصه‌های مختلف کشاورزی، دام‌پروری، گردش‌گری، اكوتوریسم و معادن متعدد دارد.
وی با بیان این‌که مارکوپولو نخستین سیاح خارجی است که از آثار و ابنیه‌های تاریخی کوهبنان دیدن کرده است، گفت: سیاحان و گردش‌گران داخلی و خارجی فراوانی از جاذبه‌های طبیعی و گردش‌گری کوهبنان دیدن کرده‌اند به گونه‌یی در سفرنامه‌ی مارکوپولو از کوهبنان به عنوان شهری آباد و بزرگ با ویژگی‌ها و توان‌مندی‌های خاص در عرصه‌های تاریخی و گردش‌گری یاد شده است.
دکتر ملک زاده دبیر علمی این همایش گفت این همایش با محوریت زندگی‌نامه‌ی دکتر روح الامینی مردم شناس و کوهبنان شناسی برگزار خواهد شد.
ارایه‌ی 29 مقاله در همایش بزرگ‌داشت پدر مردم شناسی ایران در کوهبنان
دبیر علمی همایش بزرگ‌داشت پدر مردم‌شناسی ایران از ارایه‌ی 29 مقاله‌ی برگزیده در سه بخش زندگی نامه‌ی استاد روح‌الامینی، کوهبنان شناسی و مردم
شناسی در 17 اسفند ماه خبر داد.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی کوهبنان، حسن ملک زاده در نشست خبری ویژه‌ی همایش گرامی‌داشت زنده یاد محمود روح‌الامینی اظهار داشت: این همایش در تاریخ 17 اسفند ماه در شهرستان کوهبنان برگزار می‌شود.
وی افزود: افراد زیادی از سراسر کشور برای شرکت در این همایش اعلام آمادگی کرده‌اند و 38 مقاله از تمام نقاط ایران به کمیته‌ی علمی همایش ارسال شده است که 29 مقاله‌ی برگزیده در سه بخش زندگی‌نامه‌ی استاد، کوهبنان‌شناسی و مردم‌شناسی ارایه می‌شود.
دکتر داریوش کاظمی یکی از اعضای هیأت علمی این همایش نیز بیان کرد: بزرگ‌داشت مردمان خردمند دوران گذشته طریقت و بزرگ‌داشت گذشتگان نیست، بلکه آفرینش خردمندان آینده است.
وی گفت: وقتی که ما از گذشته‌یی قدردانی می‌کنیم، آیندگان، نوجوانان و جوانان را علاقه‌مند می‌کنیم تا آن‌ها در راستای خردمند شدن و اهل علم شدن قدم بردارند.
کاظمی بیان داشت: شهرستان کوهبنان شهری پر از دانش‌مندان و متفکران است که در تمام دوران حضور داشته‌اند و همه‌ی این‌ها امروز تبلور و حضورشان بالقوه بوده است. وی تصریح کرد: مخاطبان همایش مرحوم روح‌الامینی جهانی هستند، زیرا وی در دانشگاه فرانسه و کشور صاحب مقام و تالیفات بسیار زیادی بود و در این همایش یک مقاله به زبان فرانسوی ارایه می‌شود.
کمال جوانمرد یکی دیگر از اعضای علمی این همایش گفت: مرحوم روح‌الامینی دغدغه‌ی ایران، فرهنگ، سرزمین و اعتقاد به مردم‌شناسی بدون مردم‌شناس داشت، زیرا مردم‌شناس بوده، اما علم مردم شناسی نبوده است، افرادی مانند ناصرخسرو، ابوریحان بیرونی، ابن فضلان، مسعودی، بیهقی و ... مردم‌شناس بوده‌اند.
وی خاطرنشان کرد: مرحوم روح‌الامینی اعتقاد داشت، علم مردم شناسی از ایران و اسلام آغاز شده و در این زمینه خیلی تلاش کرد.
پرده برداری از سردیس استاد محمود روح الامینی پدر علم مردم شناسی ایران
متقی با اشاره به برگزاری این همایش در روز پنج‌شنبه، 17 اسفند ماه جاری در شهرستان کوهبنان، گفت: در حاشیه‌ی این همایش، از سردیس مرحوم استاد «محمود روح‌الامینی» و تندیس مارکوپولو نخستین سیاح خارجی که از آثار و ابنیه‌های تاریخی کوهبنان دیدن کرده است؛ پرده‌برداری خواهد شد.
فرمان‌دار کوهبنان عنوان کرد: سلسله‌ی حمام‌ها، برج‌ها، قلعه‌ها، مساجد تاریخی، وجود چهار امام‌زاده واجب‌التعظیم، حیات وحش قرق شده، جاذبه‌های طبیعی، آثار و ابنیه‌ی متعدد تاریخی و گردش‌گری، مدرسه‌ی عرفان اسلامی شیخ ابوسعید ابوالخیر، آکواریم طبیعی روستای تاریخی با خانه‌های دستکند در گزک زمینه‌ی جذب میهمانان و گردش‌گران داخلی و خارجی را فراهم کرده است.
لازم به ذكر است، كوهبنان در قسمت شمال غربي استان كرمان قرار گرفته و فاصله‌ی اين شهر تا مركز استان 168 كيلومتر است و داراي طول جغرافيايي (َ17 و ْ56) شرقي و عرض‌جغرافيايي آن (َ25 و ْ31) شمالي بوده و ارتفاع آن از سطح دريا 1945 متر است.
رشته كوه‌هاي به هم پيوسته‌ی كوهبنان از شمال غربي به جنوب شرقي امتداد دارد. بلندترين نقطه‌ی كوهبنان كوه داودان است كه 3660 متر ارتفاع دارد. از شمال به شهرستان بافق، از جنوب به شهرستان زرند و از مشرق به شهرستان راور و بهاباد و از مغرب به نوق رفسنجان و زرند محدود است.
اين شهر جمعيتي بالغ بر 22 هزار نفر دارد.
منابع
تبیان
تارنمای امرداد، دکتر محمود روح‌الامینی، مردم‌شناس ایرانی درگذشت، ۱۷ اسفند ۱۳۸۹ - بازدید ۲۲ اسفند ۱۳۸۹
همشهري
گفت و گو با محمود روح الامینی: پیوند سرزمین‌های ایران با آب
زندگی‌نامه و خدمات علمی و فرهنگی دکتر محمود روح‌الامینی، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، تهران - خرداد ۱۳۸۱
بهادر میرحسینی
